پيوند تاريخ با حديث در ميان مسلمين
كمال صحرايى اردكانى ۱
چكيده
دانش تاريخ در ميان اعراب جاهلى با افسانه و خرافات درهم آميخته بود. با ظهور اسلام اين رشته از معرفت بشرى حول شخصيت تاريخى پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله وسلم پديد آمد و به تدريج به علمى مستقل با اَشكال و انواع مختلف تبديل شد. تاريخ در آغاز بخشى از حديث به شمار مى رفت و به روش آن نقل و روايت مى شد. به همين دليل بعضى از مجاميع حديثى، رويدادهاى صدر اسلام بويژه شخصيت، سيره و شرح نبردهاى پيامبر اكرم را در كنار روايات فقهى و تفسيرى گزارش كرده اند.
بى شك تاريخ نگارى اسلامى در پيدايى خود، مرهون حديث است و بدين جهت پيوند عميقى با آن دارد. البته حديث نيز از اين ارتباط سود برده است. معرفت تاريخى در شناخت ميزان قوّت و ضعف راويان ـ كه اساس علم رجال در حديث است ـ و نيز در تبيين، فهم و نقد اسناد، منابع و متون حديثى مؤثر بوده است.
در اين مقاله، پس از مفهوم شناسى تاريخ و حديث، به بررسى نحوه پيدايش و گسترش تاريخ نگارى اسلامى پرداخته شده و سپس با تبيين پيوند اين دو علم، به برآمدن تاريخ از حديث و نياز حديث به تاريخ اشاره شده است.
كليد واژه ها: تاريخ، حديث، تاريخ نگارى اسلامى، پيوند تاريخ با حديث.
طرح موضوع
حديث و روايت آن، جزو اولين معارفى بود كه در ميان مسلمانان متداول شد. الگو بودن پيامبر براى جامعه اسلامى سبب شد تا اصحاب آن حضرت به گفتار و كردار ايشان تأسّى جويند و سنت او را در
