19
تحقيق در تفسير ابوالفتوح رازي ج3

است و در سال 557ه توسط ابوزيد بندار بن محمد بن الحسين بن الحسن بن محمد بن يونس البراوستانى تحرير و استنساخ شده و نسخه هاى ديگر متعلق است به قرون هفتم و هشتم تا قرن يازدهم هجرى.
در چند مورد معدود براى تكميل و اتمام داستان از نسخه مطبوع سال 1315ش كه خود از روى نسخه خطى كتابخانه سلطنتى تهران و كتابخانه آستان قدس رضوى در مشهد آماده طبع شده، استفاده نمود. نسخه خطى كتابخانه سلطنتى از روى نسخه اى مخطوط، كه در سال 947 ش كتابت يافته، دستنويسى شده است.
گاهى مطالب يك داستان از روى دو نسخه مخطوط فراهم و تكميل گرديد و زمانى براى اتمام آن از نسخه هاى خطى و چاپى مدد گرفت.
اكنون به طريق اجمال به وصف هر يك از نسخ خطى و عكسى كه كتاب حاضر از روى آنها تنظيم و تأليف شده، مى پردازد:

1. ميكروفيلم شماره 2904 متعلق به كتابخانه مركزى دانشگاه تهران

عكسى كه از روى اين ميكروفيلم تهيه شد، مربوط است به نسخه خطى شماره 136 كتابخانه آستان قدس رضوى كه در سال 557ه توسط ابوزيد بندار بن محمد بن الحسين بن الحسن بن محمد بن يونس البراوستانى تحرير و استنساخ شده و مشتمل است بر اوايل سوره مزمل تا آخر قرآن اين نسخه به شماره عمومى 1338 در كتابخانه آستان قدس ثبت شده و در سال 1067ه آن را وقف نموده اند، داراى 217 ورق، 434 صفحه و در هر ورق نوزده سطر و به قطع 12×18 سانتى متر است.

2. ميكروفيلم شماره 2903 كتابخانه مركزى دانشگاه تهران

از روى همين ميكروفيلم نسخه اى عكسى، كه داراى 334 ورق و 688 صفحه و در هر صفحه بيست سطر است، تهيه شد.


تحقيق در تفسير ابوالفتوح رازي ج3
18

در باب نثر ابوالفتوح بايد گفت استناد و استشهاد به احاديث و اخبار، اگر چه لازمه هر تفسيرى است، ولى تمثل و توسل به اشعار و احاديث از نظر زيبايى كلام و هنر نمايى، مخصوص همين عهد است و در تأليفاتى نظير چهار مقاله و كليله و دمنه به حد وفور ديده مى شود. در آثار متقدمان آوردن شواهد شعرى و احاديث مرسوم نبوده است، مگر حديث و يا شعرى كه با مطلب و موضوع كتاب بستگى و ارتباط داشته باشد.
شيخ در اثناى تفسير، اشعار عرب و احاديث پيامبر صلى الله عليه و آله و ائمه عليهم السلام را به ناچار آورده و بسيارى از احاديث و برخى از اشعار را به نثر روان و شيرين خويش ترجمه كرده است. فوايد لغوى و نكات دستورى و لطايف و دقايق ادبى در اين داستانها كم نيست، ليكن چون بحث در آنها در مجلد نخستين اين كتاب در فصل مربوط به «سبك و خصوصيات دستورى و لغوى و املايى» به شرح آمده است، لذا تكرار آن جايز نديد و علاقه مندان را به مطالعه آن كتاب راهنمايى مى كند. با اين همه، محض جلب توجه صاحبان نظر به اهميت تفسير كبير ابوالفتوح، بعضى از لغات و تركيباتى كه در اين تفسير به كار رفته است، استخراج گرديد و در آخر كتاب جاى داده شد تا مورد استفاده قرار گيرد. معانى لغات، چنانكه در فرهنگها ۱ ضبط شده و يا از فحواى كلام و سياق عبارت استنباط گرديده؛ فراهم آمد كه خوانندگان را در قرائت و فهم مطالب اين كتاب يارى نمايد.

وصف اجمالى نسخ خطى و عكسى

متأخرترين نسخه خطى اما ناقص كه بدان دسترسى داشتم، متعلق است به كتابخانه آستان قدس رضوى به شماره 136 كه از اوايل سوره مزّمّل تا آخر قرآن را شامل

1.مانند برهان قاطع مصحح دكتر معين و غياث اللغات و فرهنگ معين.

  • نام منبع :
    تحقيق در تفسير ابوالفتوح رازي ج3
    سایر پدیدآورندگان :
    صحفي، سيّد مجتبي
    تعداد جلد :
    3
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1384
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 136598
صفحه از 592
پرینت  ارسال به