گفتند ايشان را بخوريد از روزى خدايتان و شكر كنيد او را. اين شهر شما شهرى خوش است و خدايتان خدايى است آمرزنده.
وَهب گفت خداى تعالى سيزده پيغمبر را به سبا فرستاد تا ايشان را با خداى خواندند و تذكر نعمت خداى كردند و ايشان اعراض كردند و عُدُول و كفر آوردند و گفتند ما خداى را بر خود نعمتى نمى شناسيم و اگر اين نعمت او كرده است، بگوى تا باز گيرد از ما. حق تعالى گفت: ما سيلِ عَرِم بر ايشان بفرستاديم.
و مفسران در عَرِم خلاف كردند. بعضى گفتند عَرِم خود نام سيل است، و بعضى گفتند باران عظيم باشد، و گفتند نام وادى است، و گفتند نام آن موش بود كه آن بند را سوراخ كرد، و گفتند نام بندى است كه آنجا كرده بودند.
عبداللّه عباس گفت عَرِم نام بندى است كه بلقيس كرد آنجا و سبب آن بود كه براى آب خلاف بسيار مى كردند و منازعه بود ميان ايشان تا به محاربه و مخاصمت انجاميد. بلقيس برخاست و از ميان ايشان برفت و به كوشكى شد كه او را بود و در ببست و روى به ايشان ننمود و ايشان برخاستند و پيشِ او رفتند و عذر خواستند و شفاعت كردند او را كه باز آى كه ما ديگر مانند آن نكنيم. او برخاست و بيامد و بفرمود تا آنجا كه رهگذر آن آب بود، بندى كردند عظيم، و آن عَرِم است به لغت حِميَر و آن سدّى بود كه او بفرمود ميان دو كوه، به سنگ و قير بساختند و آن را سه در كرد: يكى از بالاى و ديگر در زير آن بركه عظيم بكرد و آن را دوازده راه بكرد، به عددِ جويهاى ايشان تا چون باران آمدى و سيل آب در پس آن سدّ مجتمع شدى، آنگه درِ بالا بگشادندى تا آب در آن بركه آمدى. چون كمتر شدى، در ميان بگشادى. چون كمتر شدى، درِ زيرين بگشادى و آن بركه آب قسمت كردى در جويها و بفرمود تا پشك گوسفند در آب افكندى. هر كجا آب بيشتر بودى، آن پشك سريع تر برفتى و بفرمود تا به اقوام راستى آوردندى هم برين نَسَق اين بكرد و همچنين مى بود تا آنگه كه بلقيس گذشته شد.

سيل عرم ^۱

فروة بن مسيك العطيفى روايت كرد از رسول صلى الله عليه و آله وسلم، مردى پرسيد كه: يا رسول اللّه ! سبا چيست؟ نام مردى است يا نام زنى يا نام شهرى يا زمينى يا كوهى يا وادى اى؟ گفت: نام شهر و زمين و كوه و وادى نيست؛ بل نام مردى است از اعراب كه او را ده پسر بود. شش از ايشان به يمن رفتند و چهار به شام. اما آنان كه به يمن رفتند، كِندَه بود و اَشعر و ازْد ومذحَج و اَنمار و حِميَر. مرد گفت: اَنمار كيست يا رسول اللّه ؟ گفت: آنكه خَثعَم وبجَيله ازوست. و اما آن چهار كه به شام رفتند، عامله بود و خدام و لخم و غسّان.
و در سبأ صَرف و ترك صَرف رواست و به هر دو خوانده اند. آنكه صرف كرد، گفت نام مردى است بعينه، و آنكه صرف نكرد، گفت نام قبيله است.
حق تعالى گفت: سبأ را در مساكن و جايهاى ايشان آيتى بود و دلالتى و آن دو بستان بود: يكى بر راستِ آن كه در زمين ايشان شدى، و ديگر بر چپِ او، و گفتند آيت آن بود كه در زمين ايشان هيچ چيز از موذيات نبودى از حشرات و هوامِّ زمين از مار و كژدم و كيك و سراسك و پشه و شپش و اگر كسى بر زمين ايشان رفتى و در جامه او چيزى از موذيات بودى، به هواء آن جايگاه بمردندى و در آن بستانهاى ايشان چندان ميوه بود كه اگر كسى سبدى برسر گرفتى و در زير آن درختان بگذاشتى كه به آن سوى شدى، سبد او پر از ميوه بودى بى آنكه او به دست گرفتى.