اصحاب رس

... و در اصحاب الرّس خلاف كردند مفسران. عبداللّه عباس گفت: جماعتى بودند خداوندانِ چاهها در بيابان. وَهْب مُنَبَّه گفت: رَس نام چاهى است معروف. گروهى آنجا فرود آمده بودند و اصحاب مواشى و چهارپايان بودند و بت پرست بودند. خداوند تعالى شعيب را به ايشان فرستاد و شعيب (صلوات اللّه عليه) بيامد و ايشان را به اسلام دعوت كرد. اجابت نكردند و بر كفر اصرار كردند و شُعيب را ايذا كردند. خداوند تعالى شعيب (عليه الصلوة و السلام) را گفت: من اين كافران را هلاك خواهم كردن. عذر برانگيز با ايشان. شعيب (عليه الصلوة و السلام) انذار كرد ايشان را و مبالغه كرد، التفات نكردند. خداوند تعالى چندان كه پيرامن آن چاه بود كه ايشان فرود آمده بودند، به زمين فرو برد با جمله آنان كه آنجا بودند از آدمى و چهارپايان و مال و آنچه داشتند.
قتاده گفت: رَس نام ديهى است، بقيّه قومِ صالح بودند و رس آن چاه بود كه ايشان در آنجا فرود آمده بودند و آن چاهى است كه خداى تعالى گفت: «وَ بِئْرٍ مُعَطَّلَةٍ وَقَصْرٍ مَشِيدٍ»^۱ .
و سعيد جُبَير و ابن كَلبى گفتند: ايشان را پيغمبرى بود نام حَنْظَلة بن صفوان، و به زمين ايشان كوهى بلند بود كه آن را فسيح گفتند و سيمرغ آنجا مأوا داشت و آن مرغى است كه ازو بزرگ تر مرغ نباشد و همه لونها برو باشد و او را عنقا براى آن

مجاهد گفت: مراد ترسايان اند كه از پس جهودان بودند. ديگر مفسران گفتند مراد جماعتى جهودان اند بدسيرت بدطريقت كه آيند از پس آن گروه اوايل. به ميراث برداشتند كتاب را يعنى تورات را. فرا مى گرفتند مال دنيا را به رشوت بر احكام و حكم به خلاف راستى مى كردند؛ اينكه مى كنند تمنّاى مغفرت و آمرزش مى كنند و مى گويند بيامرزند ما را يعنى خداى با ما اين مناقشه نكند و ما را بيامرزد. [آنگه بيان كرد كه] مصرند و پشيمان نه اند. گفت: اگر عَرَضى ديگر ازين جنس يعنى از متاع دنيا به ايشان آيد و ايشان از آن متمكن آيند. بستانند و مبالات نكنند و مراد از اين عَرَض رِشوت بر احكام است بر قول عبداللّه عباس و حسن و سعيد جُبَير و مُجاهد و قَتاده و سُدّى و حسن بصرى گفت: معنى آن است كه ايشان به هيچ چيز سير نمى شوند. نه ميثاق و عهد و تورات بر ايشان گرفته اند كه بر خداى تعالى، الاّ حق نگويند و نيز عهد گرفته ايم بر ايشان كه درس كنند آن را كه در كتاب است يعنى در تورات تا در هر حال مجدّد باشد ايشان را و اوامر و نواهى بر ياد ايشان بود. ايشان خير و صلاح خود نمى شناسند و سراى بازپسين بهتر است آنان را كه از خداى بترسند و پرهيزگار باشند. اگر عقل كار بندند و انديشه كنند، بدانند كه ثواب آخرت و نعيم ابد ايشان را بِه باشد از اين حُطام و عَرَض فانى كه آن را ثباتى و بقايى نباشد و باز آن را وَبالى و عِقابى به دنبال باشد.
اينان خرد كار نمى بندند.
آنان كه به كتاب تمسك كنند و دست در كتاب آويزند و نيز نماز به پاى دارند، ما رنج نكوكاران ضايع نكنيم. ^۱