سلسله مباحث سیره اخلاقی و عملی پیامبر اعظم (ص)

 نخستین
جلسه از سلسله مباحث سیره اخلاقی
و
عملی پیامبر اعظم(ص) در مؤسسه علمی ـ فرهنگی دار الحدیث برگزار شد.

 در
این نشست، آیةالله ری‌شهری، سیره اخلاقی و عملی رسول خدا(ص) را
مناسب‌ترین موضوع در سال آن بزرگوار دانست و با استناد به قرآن کریم،
الگوگیری از پیامبر اسلام را برای همگان، بخصوص طلاّب حوزه‌های علمیه و
محافل علمی ـ پژوهشی، ضروری برشمرد.

 ایشان،
با ذکر معنای اسوه، سرمشق گرفتن از شخصیت‌های مورد اعتماد و محبوب برای
جبران کمبودهای انسان را تعریف اسوه داشتن ذکر کرد و گفت: «مسئله
الگوگیری و تأسّی، یکی از مسائل فوق‌العاده مهم تعلیم و تربیت در اسلام
است؛ زیرا به طور طبیعی، انسان تحت تأثیر عقاید و افکار نزدیکان،
دوستان و شخصیت‌های فرهنگی و سیاسی است؛ به همین جهت الگوگیری در شکل
دادن به شخصیت انسان، خصوصاً شخصیت جوان، مسئله‌ای اصلی و اساسی است».

 وی
یکی از نکاتی که در آموزه‌های دینی بر آن تأکید شده است را دقت در
انتخاب الگو دانست و گفت: «قرآن و روایات اسلامی، به تفصیل، الگوهای
شایسته و ناشایسته را معرفی کرده‌اند».

 آیةالله
ری‌شهری نکته بسیار مهم برای مبلغان، محققان و رسانه‌های فرهنگی، بخصوص
صدا و سیما در نظام اسلامی را سیاست‌های تبلیغیِ الگوگیری از نیکان ذکر
کرد و افزود: «قرآن در آیه 21 سوره احزاب تأکید می‌فرماید: لقد کانَ
لکم فی رسول الله اسوة حسنة. این الگو بودن شخص پیامبر اکرم(ص) یک
سیاست تبلیغی را در جامعه اسلامی ترسیم می‌کند و باید پژوهشگران،
مبلغان و نهادهای تبلیغی ما روی آن سرمایه‌گذاری کنند؛ چنان که
امیرالمؤمنین(ع) نیز در نهج‌البلاغه پیامبر گرامی اسلام را برای سرمشق
داشتن، کافی معرفی می‌کنند».

 ایشان
پیروی از شایستگانی که رهرو پیامبر هستند، مانند تقواپیشگان، حق‌جویان
و خاشعان در نماز را نکته دیگری در سیاست تبلیغی الگوگیری از نیکان
بیان کرد و گفت: «در روایات اسلامی، کسانی که به سیره اولیا، انبیا و
اوصیا اقتدا نمی‌کنند یا ادعای پیروی از الگوهای شایسته را دارند ولی
در رفتارشان به آنان تأسّی نمی‌کنند، نکوهش شده‌اند و امام
زین‌العابدین(ع) فرموده‌اند:

 مبغوض‌ترین
انسان‌ها نزد خدا کسی است که می‌گوید من طرفدار فلان الگوی تربیتی،
امام یا رهبر هستم ولی عملش با عمل او تفاوت دارد و در این باره برخی
اعمال ناشایست بعضی از اهل ایمان را ملاک قرار می‌دهد و کار بد خود را
چنین توجیه می‌کند؛ حال آن که تنها باید به رفتارهای خوبِ مؤمنان
استناد کرد».

 پس
از این مقدمه‌ها، آیةالله ری‌شهری بحث الگوگیری از شخص پیامبر اعظم(ص)
را آغاز کرد و اسوه حسنه بودن ایشان را این گونه دانست که همگان در عمل
و زندگی رفتاری، اخلاقی، خانوادگی، سیاسی، حکومتی و اجتماعی از ایشان
سرمشق بگیرند و ببینند پیغمبر خدا(ص) چگونه راه می‌رفت، چگونه
می‌خوابید، چگونه می‌خندید و با همسر و فرزندان و کوچک‌ترها و
بزرگ‌ترها چگونه روبرو می‌شد. وی گفت: «برجسته‌ترین خصوصیات پیامبر(ص)،
اخلاق پیامبر(ص) است که حتی جنبه سیاسی هم دارد. این خصوصیت به قدری در
زندگی فردی، اجتماعی و سیاسی ایشان اهمیت دارد که قرآن از آن، به ویژگی
عظیم نبی مکرم اسلام(ص) یاد می‌کند؛ بنابراین اگر ما بخواهیم پیامبر را
اسوه خودمان قرار دهیم، اول باید ببینیم اخلاق ایشان چگونه است».

 ری‌شهری
افزود: «خوش اخلاق بودن پیامبر(ص) به دو گونه معنا می‌شود: یکی،
خوش‌برخورد بودن با دیگران و دوم، دارا بودن مکارم اخلاقی. در روایات،
هر جا “حسن خلق” تنها ذکر شود، به معنای مکارم اخلاقی و هر جا در کنار
سایر مکارم اخلاقی آورده شود، به معنای خوش‌ برخورد بودن است. خوش
برخورد بودن پیامبر(ص) افراد را جذب می‌کرد و اگر می‌خواهیم در محیط
کار و زندگی و خانواده در این مورد به ایشان اقتدا کنیم، باید تفسیر
خوش برخوردی رسول الله(ص) را در سیره اخلاقی و عملی ایشان ذکر کنیم.
اولین نکته این که ایشان، بیشتر اوقات متبسّم بود، وقتی حرف می‌زد،
لبخند به چهره داشت. در روایات باب تبسّم بر این سیره رسول خدا(ص)
تأکید شده و امام صادق(ع) این لبخند به چهره دیگری را دارای ثواب
دانسته‌اند. این که با چهره و ابروی گرفته با همسر، فرزند و دوستان و
همکاران صحبت نکنیم؛ زیرا طبق روایات، تبسّم یک ذکر عملی است».

 وی
ادامه داد: «تبسّم، سیره پیامبر خدا(ص) بود؛ هر چند که جز در چند مورد
محدود و با حکمت خاص که تبدیل به خنده ایشان شد، حتی دندان‌های پیامبر
کمتر دیده می‌شد. خود ایشان، تبسّم را خوب و قهقهه را بَد و از
نشانه‌های غفلت و شیطان می‌دانستند».

 وی
افزود: «دومین تفسیر عملیِ خوش برخورد بودن پیامبر این بود که شوخی و
مزاح می‌کرد ولی شوخی ایشان هم مثل خنده‌هایشان، اندازه و حساب داشت.
به فرمایش خودشان، مزاح می‌کردند اما جز حق را نمی‌گفتند. در روایت است
که مؤمن، به قول خودمان شوخ و شنگ است و منافق، اخمو و عصبانی است».

 ایشان
در پایان، ادامه بحث خوش‌برخوردی پیامبر را به جلسه بعد واگذار کردند.

 سلسله
نشست‌های سیره اخلاقی و عملی پیامبر اعظم(ص) با بیان آیةالله ری‌شهری،
پنج‌شنبه اول هر ماه از ساعت یازده صبح در مؤسسه علمی ـ فرهنگی دار
الحدیث برگزار می‌شود.

 گفتنی
است شرکت همه خواهران و برادران علاقه‌مند، دانشجویان و طلاب در این
بحث‌ها آزاد است.