الصحیح
من سیرة النبی الاعظم(ص)،
سید جعفر مرتضی عاملی، قم: دار الحدیث، چاپ اول، 1385 ش، 35 جلد.
مراد
از واژه «سیره» در عنوان این کتاب، همان معنای رایج در میان قدما یعنی
تاریخ زندگانی رسول اکرم(ص) است. کتاب صرفاً به نقل وقایع تاریخ اختصاص
ندارد بلکه نویسنده در
پرتو آگاهی‌های رجالی، حدیث‌‌شناسی و تاریخی خود، به تجزیه و تحلیل
اخبار پرداخته، بنا داشته تاریخ درستی از زندگانی رسول خدا(ص) را از
زوایای گوناگون عرضه کند و بی‌پایگی بسیاری از نقل‌ها را بنمایاند.
این
اثر یکی از منابع مهم جهت شناخت شخصیت‌های مثبت و منفی در صدر اسلام
است. نویسنده، بی‌پروا هر آنچه، ضمن تحقیقاتش به دست آورده در کتاب گرد
آورده است.
او
در این گام بزرگ، موفقیت چشمگیری داشته و کتاب او آکنده از نوآوری‌ها و
تجزیه
و تحلیل‌های قابل توجه است. این ویژگی‌ها سبب شد در 1413 ق به
عنوان کتاب سال جمهوری اسلامی برگزیده شود.
بخشی
از این مجموعه در گذشته در ایران به چاپ رسیده بود. اینك انتشارات
مؤسسه دار الحدیث برای نخستین بار در كشور به مناسبت سال پیامبر
اعظم(ص)، دوره کامل آن را در 35 مجلد به گونه‌ای شکیل و چشم‌نواز به
چاپ رسانده است.
این
چاپ در مقایسه با آنچه در سال 1415 ق توسط دار الهادی و دار السیره در
بیروت نشر یافت، حاوی اصلاحات و تجدیدنظرهای فراوان است.
امید
است عرضه خلاصه و ترجمه دوره کامل این اثر، گام دیگری باشد در شناساندن
تاریخ زندگانی پیامبر اعظم(ص).
نگاهی
به بخش‌های کتاب
کتاب
در ده بخش سامان یافته است. در اینجا نگاهی گذرا به بخش‌های مختلف
می‌افکنیم:
بخش
اول: بحثی در
سیره (ج 1)
در
بخش اول در مورد تاریخ سیره‌نویسی و ضوابط علمی نگارش سیره مباحث
گسترده‌ای آمده است.
بخش
دوم: قبل از بعثت (ج 2)
این
بخش عهده‌دار حوادث قبل از ولادت آن حضرت تا بعثت است و در آن اموری
چون موقعیت اجتماعی و فرهنگی و سیاسی جزیرة العرب، ایمان پدران رسول
خدا(ص)، زمان كودكی پیامبر(ص)، ازدواج با خدیجه و ولادت
امیرالمؤمنین(ع) بررسی شده است.
بخش
سوم: از بعثت تا هجرت (ج 2 ـ 4)
نظر
به این که بعثت با نزول قرآن همراه بود، در این بخش مباحثی درباره قرآن
مانند اعجاز آن، محکم و متشابه، حروف مقطعه بیان شده است. سپس حوادث آن
دوران تا هجرت به مدینه واكاوی گردیده است؛ حوادثی چون: انذار عشیره،
هجرت به حبشه، وقایع شعب ابوطالب، هجرت به طائف، بیعت عقبه، هجرت
پیامبر(ص) از مکه به مدینه.
یکی
از مباحثی که در این بخش جلب‌نظر می‌کند،فصل گسترده‌ای درباره شخصیت
ابوطالب است.
بخش
چهارم: از هجرت تا بدر (ج 4 ـ 5)
از
زمان حضور پیامبر(ص) در مدینه تا پیش از وقوع جنگ بدر، اتفاقات مهم و
سرنوشت‌سازی رخ داد که این بخش عهده‌دار تبیین آنها است. برخی مباحث
عبارت است از: ورود حضرت و منزل او در مدینه، بنای مسجد مدینه، پیمان
برادری میان مهاجر و انصار، تشریع پاره‌ای احکام، جهاد در اسلام،
جنگ‌های قبل از بدر.
بخش
پنجم: از بدر تا اُّحُد (ج 5 ـ 7)
جنگ
بدر و نتایج آن، ویژگی‌های شیعه، شجاعت ابوبکر، سهو پیامبر(ص)، خُمس،
ازدواج عثمان با ام کلثوم، ازدواج امام علی(ع) با حضرت زهرا(س)، تغییر
قبله، سدّ الابواب، جنگ‌های پراکنده از بدر تا اُحُد، نقد عقاید
یهودیان و عملکرد آنان از جمله مباحث مطرح در بخش پنجم هستند.
بخش
ششم: از اُحُد تا خندق (ج 7 ـ 10)
یکی
از حوادث مهم تاریخ اسلام جنگ احد است. نویسنده در چهار فصل، از زوایای
گوناگون به بررسی این جنگ پرداخته است.
غزوه
حمراء الاسد، معرفی سلمان، ولادت امام حسین(ع)، سریه بئر معونه، غزوه
بنی نضیر، غزوه ذات الرقاع از جمله حوادثی است که نویسنده به تفصیل به
آنها پرداخته است.
بخش
هفتم: از خندق تا حُدیبیه (ج 10 ـ 15)
نزدیک
به پانصد صفحه از کتاب به بررسی جنگ خندق اختصاص دارد و پس از آن غزوه
بنی قریظه، غزوه مریسیع، حدیث افک، جنگ‌های بین مریسیع و حُدیبیه
تبیین شده است.
بخش
هشتم: از حُدیبیه تا فتح مکه (ج 15 ـ 20)
پیمان
حُدیبیه و آثار آن، اتفاقات میان حُدیبیه و خیبر، دعوت از پادشاهان به
اسلام، فتح خیبر، فدک، فتح وادی القری، غزوه مؤته، غزوه ذات السلاسل از
جمله مباحث این بخش است. به مناسبت، مطالبی خارج از بحث‌های تاریخی
مانند حقوق حیوانات در اسلام نیز ذكر شده است.
بخش
نهم: فتح مکه (ج 21 ـ 23)
اهمیت
فتح مکه، نویسنده را بر آن داشته که دو جلد و نیم را به آن اختصاص دهد.
بخش
دهم: از فتح تا شهادت (ج 23 ـ 33)
در
ابتدا به نه بعث و سریه و پس از آن به غزوه حنین از زوایای گوناگون
نگریسته شده است. پس از بررسی جنگ‌های اوطاس و طائف، به تفصیل در مورد
تقسیم غنائم و اختلافات پیش آمده، سخن به میان آمده است.
از
جمله مباحثی که در این بخش جلب توجه می‌کند یادکرد از سریه‌هایی است که
مورخان از آنها غفلت کرده‌اند. (ج 25)
سریه
امام علی(ع) به یمن در این بخش تبیین شده است. قسمت عمده‌ای از جلدهای
27 و 28 به وَفدها اختصاص دارد.
بیش
از سه مجلد ـ از جلد 29 تا اواسط جلد 32 ـ ویژه حجة الوداع و قضیه غدیر
است.
پایان
بخش کتاب، رحلت و دفن رسول خدا(ص) و داستان سقیفه است.
جلدهای
34 و 35 مشتمل بر فهارس گوناگون است: آیات، اعلام، ادیان و مذاهب و
فرق، اَمم و جماعات و قبایل، اماکن و بقاع، اشعار، مصادر و مراجع.
پایان
بخش فهرست، معرفی 61 اثر چاپ شده از مؤلف است.
| 
