در
مدیریت‌های جدید، نقش آمار و توجه به دادههای اطلاعاتی، در
برنامه‌ریزی تأثیر فراوانی دارد. از این رو در مدیریت‌ها برای مسئل ه
آمار و آمارگیری و توجه به
دادههای آماری و اطلاعاتی، ارزش بسیاری قائل‌اند. دادههای آماری در
واقع اطلاعاتی هستند كه بر اساس آن مدیران نسبت به ضعف‌ها وكاستی‌ها
ونقاط قوت زیر مجموعه خود، آگاه می شوند، كاركرد بخش‌ها و واحدهای
مختلف را بهتر ارزیابی می‌كنند و این گونه برای رفع موانع و مشكلات
موجود و جبران ضعف‌ها و كاستی‌ها برنامه‌ریزی می‌كنند. همچنین می‌توان
گزارش عملكرد دوره زمانی معینی را از طریق این آمار و اطلاعات به دست
آورد.
كتاب‌خانه تخصصی حدیث با رویكردی آماری در بخش گردش كتاب و خدمات،
گزارشی از طریق بررسی اطلاعات ثبت شده در برگه‌های درخواست كتاب داشته،
كه بر اساس حضور مراجعان مختلف ـ اعم از پژوهشگران مؤسسه، و مراجعان
خواهر و برادر خارج از مؤسسه ـ در دوره زمانی یك ساله، از مهر 1384 تا
شهریور 1385، به دست آمده است.
مراجعه به منابع كتاب‌خانه با سه شاخصه طبقه‌بندی شده است:
یك.
كتب علوم حدیثی؛
شامل همه موضوعات علوم حدیثی؛ مانند تاریخ حدیث، درایة الحدیث، فقه
الحدیث، غریب الحدیث، رجال‌الحدیث، حدیث اهل سنّت و حدیث شیعه.
 
دو.
كتب غیرعلوم حدیثی؛
شامل كلّیات، فلسفه، دائرة المعارف‌ها، تراجم و سرگذشت‌نامه‌ها، سیره
معصومان(ع)، علوم قرآن و تفسیر، فقه و اصول، كلام و عقاید و عرفان،
ادعیه وادبیات عرب، لغت‌نامه‌ها. همچنین بسیاری تك‌نگاری غیرحدیثی نیز
به دلیل رده‌‌بندی كنگره در این بخش جای گرفته‌اند.
سه.
پایان نامه‌ها.
عكس
جدول
تهیه
دادههای آماری و اطلاعاتی از طریق شمارش و ثبت اطلاعات برگه‌های
درخواست كتاب به همراه نمودارها و نتایج و تفاسیرآماری انجام شده است.
گفتنی است آمارگیری بر اساس برگه‌های ثبت شده درخواست كتاب بوده و شامل
مراجعه پژوهشگران كه از مخزن كتاب‌خانه به صورت قفسه باز استفاده
می‌كنند، نمی‌شود. همچنین مراجعه به كتب مرجع را نیز در بر نمی‌گیرد؛
چون استفاده از كتب مرجع، با برگه درخواست كتاب انجام نمی‌گیرد.
اطلاعات ارائه شده در نمودارها، تعداد مراجعه به كتاب‌خانه را از مهر
1384 تا شهریور 1385 نشان می‌دهد.
تفسیر دادههای آماری و نمودارها
یك.
دادههای آماری مراجعان كتاب‌خانه در سه گروه خواهران و برادران
مراجعه كننده از خارج مؤسسه و پژوهشگران مؤسسه تنظیم شده است.
1.
تعداد كل مراجعان در طول سال 3661 نفر بوده است. از این تعداد:
1561
نفر پژوهشگران مؤسسه بوده اند: 6/42 درصد.
1135
نفر برادران بوده اند: 31 درصد.
965
نفر خواهران بوده اند: 3/26 درصد.
تعداد
مراجعان پژوهشگر مؤسسه در طول سال از سایر مراجعان بیشتر بوده است.
2.
تعداد مراجعان در اردیبهشت و خرداد بیشتر از ماه‌های دیگر سال بوده
است.
-
اردیبهشت با تعداد 613 نفر و خرداد با 542 نفر بیشترین مراجعه‌كننده را
داشته است.
-
بیشترین میزان گردش كتاب در این دو ماه بوده است كه به نظر می رسد هر
ساله به دلیل نزدیكی آخر سال تحصیلی مقاطع مختلف، بر حجم تحقیقات
دانشجویی و میزان گردش كتاب، به تبع آن افزوده می‌شود.
دو.
دادههای آماری مراجعه
به كتب كتاب‌خانه با سه شاخصه
كتب علوم حدیثی،
كتب غیر علوم حدیثی،
پایان‌نامه‌ها:
1.
میزان مراجعه به منابع مختلف كتاب‌خانه و میزان گردش كتاب در طول یك
سال آماری ـ اعم از خواهران و برادران و پژوهشگران مؤسسه 8999 مورد
بوده است. از این تعداد:
-
3059 مورد (9/33 درصد) اختصاص به
كتب علوم حدیثی
-
5110 مورد (7/56 درصد) اختصاص به
كتب غیرعلوم
حدیثی
- 830
مورد (2/9 درصد) اختصاص به
پایان‌نامه‌ها
داشته است.
2.
ازكل میزان مراجعه، كتب
غیر علوم حدیثی
بیشتر از
كتب علوم حدیثی
مراجعه داشته است؛ بدین دلیل كه این گروه، كتب مختلفی ـ اعم از حدیثی و
غیر حدیثی با زمینه‌های مختلف تفسیری، فقهی، اصولی، اعتقادی و... ـ را
شامل می‌شود و درمیان آن، كتب حدیثی تك‌نگاری فراوانی وجود دارد.
3. از
كل میزان مراجعه وگردش كتاب كه 8999 مورد بوده است:
-
تعداد مراجعه خواهران 3111 مورد بوده است: 5/34 درصد.
-
تعداد مراجعه برادران 2883 مورد بوده است: 32 درصد.
-
تعداد مراجعه پژوهشگران مؤسسه 3005 مورد بوده است: 3/33 درصد.
با
مقایسه فراوانی تعداد مراجعه و میزان گردش كتاب خواهران و برادران و
پژوهشگران مؤسسه، این نتیجه به دست می‌آید كه تعداد مراجعه خواهران و
میزان كتب درخواستی و گردش كتاب آنان بیش از برادران و پژوهشگران مؤسسه
بوده است؛ به این دلیل كه برای تدوین پایان‌نامه خود در هربار مراجعه،
تعداد بیشتری كتاب درخواست می‌كرده‌اند. اما پژوهشگران مؤسسه كه بیشتر
در پی منابع مختلف برای بازنگری دوباره، مصدریابی، تطبیق نشانی منابع
پژوهشی و تحقیقی و مقایسه آنها با چاپ‌های مختلف بوده‌اند، نوع استفاده
آنان متفاوت است.
-
سرانه مراجعان كتاب‌خانه در طول سال، روزی 10.3 نفر ـ اعم از خواهران،
برادران و پژوهشگران مؤسسه ـ بوده است.
-
سرانه مراجعه به منابع كتاب‌خانه در 365 روز، روزی 24.6 كتاب ـ اعم از
كتب علوم حدیثی، غیر علوم حدیثی و پایان‌نامه ـ بوده است.
-
مراجعه خواهران به پایان نامه ها 403 مورد بوده است كه از بقیه بیشتر
است (به دلیل پیش‌گفته).
4.
دادههای آماری نشان می‌دهد كه مراجعه پژوهشگران مؤسسه به كتاب‌خانه در
دو سطح جداگانه و یا تواماً بوده است: یكی در سطح عالی برای تحقیق در
منابع مختلف علوم حدیث و دوم در سطح تخصصی متوسط، با توجه به طرح‌های
مركز تحقیقات در گردآوری و تدوین منابع حدیثی و غیر حدیثی در موضوعات
مختلف ـ اعم از دانش‌نامه‌های حدیثی و تك‌نگاری‌های حدیثی و ... .
نكته
دیگری كه باید درباره دادههای آماری و اطلاعاتی پژوهشگران مؤسسه اشاره
كرد، این است كه در شاخصه های ثبت و جستجوی آماری ممكن است هر شاخصه
به تناسب نیاز در آمار گیری اضافه شود، تا بر اساس نتایج آن
برنامه‌ریزی گردد؛ مثلاً برای میزان و سهم هریك از گروه‌های مختلف مركز
تحقیقات در مراجعه به منابع كتاب‌خانه شاخصه‌ای تعیین و میزان مراجعه
گروه‌ها با هم مقایسه شود.
برنامه آینده
برنامه‌ها و سیاست‌های آینده كتاب‌خانه تخصصی بر اساس نتایج و تفاسیر
دادههای اطلاعاتی، تجربیات، حوادث، مشكلات و موانع پیش‌آمده در امور
كتاب‌خانه و انتقادات وپیشنهادات پژوهشگران و مراجعان كتاب‌خانه به شرح
ذیل است:
1.
برای ارائه خدمات بهتر و سریع‌تر به مراجعان كتاب‌خانه و جلوگیری از
مشكلات ناشی از ضعف سیستم كتاب‌خانه، استفاده از سیستم رایانه‌ای
كتاب‌خانه، تحت ویندوز و تهیه لوازم جانبی ازجمله پرینتر برای اجرای
سامانه درخواست كتاب رایانه‌ای.
2.
تهیه نرم افزارهای گوناگون برای پاسخ‌گویی به مراجعان با موضوعات مختلف
پژوهشی و پایان‌نامه‌های دانشجویی، بخصوص نرم افزارهای نمایه مقالات،
مانند نمایه مقالات تهیه شده در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
3.
تهیه منابع علوم حدیثی، پایان‌نامه‌های حدیثی، توجه بیشتر به منابع
تخصصی حدیث، تهیه منابع تك‌نگاری حدیثی و نشریات معتبر علمی ـ پژوهشی
با زمینه علوم حدیث و تحقیقات اسلامی.
4.
اختصاص تعدادی از میزهای مطالعه تالار مطالعه برای پژوهشگران مؤسسه و
سایر مراجعان ثابت.
5.
ایجاد فضای تحقیق در تالار مطالعه و كتاب‌خانه و جلو گیری از رفت و
آمدهای غیر لازم و امكان استفاده مراجعان از سالن غذاخوری ( البته به
صورت آزاد ) و ایجاد بوفه.
| 
