المعجمه. مخفى نماناد كه بيت ايشان بيت با شرافت و فضلى است، و جد اعلاى ايشان جعفر بن محمد از اجله علماء بوده و تصنيفات زيادى دارد، و معاصر بوده با مرحوم شيخ طوسى. و حالاتش را در روضات مفصلاً ذكر كرده.
ششم ـ ابوالحسن على بن حمزة بن عبداللّه الاسدى الكوفى المقرى النحوى المشهور بالكسائى. و ايشان را كسائى گفتند چون وقتى كه به مجلس درس حمزة بن زيات مى رفت خود را به عبا مى پيچيد، و او معلم محمد امين و عبداللّه مأمون پسران هرون الرشيد بود. از حمداللّه مستوفى نقل شده كه كسائى آمد نزد مأمون تا او را درس نحو بدهد، مأمون مشغول شرب خمر بود، پس ببرك گل مأمون اين شعر را نوشت و براى او فرستاد:

للنحو وقت و هذا الوقت للكاسىو ان لى رغبة فى الورد والاس
يعنى از براى تعليم نحو وقتى است و اين وقت براى شراب خوردن است و من ميل دارم به بوئيدن گل و آس. پس كسائى در پشت آن در جواب نوشت:

لوكنت تعلم ما فى النحو من حسنالهتك لذته من لذت الكاس
لوكنت تعلم من فى الباب قمت لهسحبا على الوجه بل مشيا على الرأس
يعنى اگر بدانى لذتى را كه در علم نحو است، مانع مى شود تو را از لذت شرب خمر. و اگر بدانى كه كيست درِ خانه تو، صورت به زمين مى كشيدى بلكه با سر به سوى وى مى رفتى. ايشان با هـرون الرشيد آمد به رى و در رى وفات كرد در سنه صد و هفتاد و نه. در همان روز فوت كسائى، محمد بن حسن شيبانى قاضى هم در رى وفات نمود، كه رشيد گفت دفنت الفقه والنحو بر سنوية، و او قريه اى است از قراء رى، و فعلاً معلوم نيست كه آن قريه كجا هست، يا اسمش را تغيير دادند يا خراب و ويران شده. بدان كه كسائى يكى از قراء سبعه است كه اجماع است بر حجيت قرائتشان و صحت روايتشان، و اتفاق اهل اين صناعت است كه از آن هفت نفر

كتب فقهيه. و اسكاف از نواحى نهروان است، و بين نهروان و بصره واقع است. و او اول كسى است كه اساس اجتهاد را تأسيس نمود در احكام شرعيه، و جناب حسن بن ابى عقيل العمانى هم متابعت كرد ايشان را. و از اسكافى و عمانى، فقهاء تعبير مى كنند به قديمين.
در روضات از شيخ طوسى نقل كرد: قال عند ذكره انه كان جيد التصنيف: الا انه كان يرى القول بالقياس، فترك لذلك كتبه ولم يعول عليها، بعد مى فرمايد: اختلاف الفقهاء فى مبانى الاحكام لا يوجب عدم الاعتبار بقولهم، لأنهم قديما و حديثا كانوا مختلفين فى الاصول التى تبنى عليها الفروع، مثل اختلافهم فى خبر الواحد والاستصحاب فى المفاهيم و غيرها من مسائل اصول الفقه. و مى فرمايد: گويا ابن جنيد از علماء زمان غيبت صغرى بوده، و از صاحب فوائد نقل كرده و نسبت به قيل داده، كه وفات ابن جنيد در رى بوده در سنه سيصد و هشتاد و يك، سنه رحلت شيخ صدوق. انتهى، لكن محل دفنشان معين نيست.
پنجم ابومحمد عبداللّه بن جعفر بن محمد بن موسى بن جعفر بن محمد الدوربستى، در مجالس است كه او از فقهاء شيعه اماميه است، و در سال پانصد و شصت و شش به بغداد آمد و مدتى در آنجا به ذكر احاديث مشغول بود، و بعد به وطن خود مراجعت نمود، و بعد از سنه ششصد از دنيا رحلت فرمود. و نسب خود را منتهى مى كرد به جناب حذيفة بن يمان كه از اصحاب خاص حضرت پيغمبر صلى الله عليه و آله بود، انتهى.
قبر ايشان در دوربست است، و جناب حسن بن جعفر دوربستى برادر عبداللّه بن جعفر به فنون فضل و كمال متحلى بود، و اين اشعار از او است:

بغض الوصى علامة معروفةكتبت على جبهات اولاد الزنا
من لم يوال من الانام وصيهسيان عنداللّه صلى ام زنا
دوربست يك فرسخى طهران است، و حال آن قريه را طرشت مى نامند، بالشين