63 ـ تحفة الاحباب فى نوادر آثار الاصحاب، شيخ عباس قمى (1359ق)

(336) عبدالعظيم بن عبداللّه بن على بن الحسن بن زيدبن الحسن بن على بن ابيطالب

مكنى به ابوالقاسم است و قبر شريفش در رى معروف و مشهور است، و بعلو مقام و جلالت شأن معروف و از أكابر محدثين و اعاظم علماء و زهاد و عباد و صاحب كتاب خطب اميرالمؤمنين عليه السلام بوده، و از اصحاب جواد و حضرت هادى عليهماالسلاماست. و بس است در فضيلت او كه هركه زيارت او كند بهشت بر او واجب شود، و مثل آن باشد كه زيارت كرده باشد امام حسين عليه السلام را. و من به برخى از جلالت او در كتاب مزار اشاره كردم. و جناب عبدالعظيم را پسرى بوده بنام محمّد، او نيز مردى بزرگ قدر و به زهادت و كثرت عبادت معروف بوده. ^۱۲

64 ـ منتهى الآمال، شيخ عباس قمى (1359ق)

[شرح حال حضرت عبدالعظيم حسنى]

عبدالعظيم مُكَنّى به ابوالقاسم است، و قبر شريفش در رى معروف و مشهور است، و به عُلّو مقام و جلالت شأن معروف و از اكابر محدّثين و اعاظم عُلما و زُهّاد و عُبّاد بوده و از اصحاب حضرت جواد و هادى عليهماالسلام است. و محقّق داماد در «رواشح» فرموده كه: احاديث بسيار در فضيلت و زيارت حضرت عبدالعظيم روايت شده و وارد شده كه: هركه زيارت كند قبر او را بهشت بر او واجب مى شود ^۳ .
ابن بابويه و ابن قولويه روايت كرده اند كه مردى از اهل رى به خدمت حضرت على نقى عليه السلام رفت، حضرت از او پرسيد كه كجا بودى؟ عرض كرد كه به زيارت امام حسين عليه السلام رفته بودم، فرمود كه اگر زيارت مى كردى قبر عبدالعظيم را كه نزد شما

امام زاده عبداللّه است كه در قبلى شهر يعنى شهر شوشتر واقع است. و نسب آن جناب به سه واسطه به سيّد الساجدين عليه السلام مى پيوندد، بدين وجه عبداللّه بن الحسن الدكّة بن الحسين الاصغر بن زين العابدين عليه السلام ، روزهاى پنجشنبه و جمعه عموما و روز بيست و يكم ماه رمضان خصوصا كه روز وفات اميرالمؤمنين عليه السلام است، مردم به زيارت آن حضرت روند و ازدحامى عظيم شود. و گفته كه بانى عمارت امام زاده عبداللّه، المستنصر باللّه خليفه عبّاسى است. و سادات كرام مرعشى شوشتر كه در نسب برادرزادگان آن جناب اند بر عمارت آن افزودند، و توليت آن بقعه مباركه الى الآن با آن سلسله عليّه است. و گويند پسر آن حضرت است كه در شوشتر مدفون است. انتهى.
و قاضى نوراللّه شوشترى نيز در مجالس المؤمنين، احوال اين امام زاده را ذكر فرموده مجملاً و گفته كه: او از اكابر ذريّه سيّد المرسلين، و در فضل و طهارت مشابه جدّ خود امام زين العابدين عليه السلام بود، لهذا در دست اعادى دين شهيد گرديده.
مؤلف گويد كه چون بناى ما بر اختصار است، لهذا در مقام ذكر امام زادگان به همين قدر قناعت مى كنيم، چه آن كه استقصاء آنها منافى با قصد ما است.
و امّا در باب زيارت آنها، پس مخفى نماند كه كلام خاصّى كه از معصومين عليهم السلامنقل شده باشد به جهت زيارت آنها به نظر نرسيده، مگر بعضى از زيارات متعلّقه به شهداء كربلا كه در كتاب هاى مزار مذكور و بعضى از آنها منقول و بيشتر عباراتش مشتمل بر فضايل مختصّه به ايشان است. و مثل زيارت متعلّقه به حضرت معصومه قم كه ظاهرش آن است كه منقول از معصوم عليه السلام است، پس اگر كسى همان زيارت را در زيارت ساير امام زادگان بخواند به اين طريق كه بعضى فقرات كه اختصاص به آن حضرت دارد بيندازد و فقره چند كه مناسب بوده باشد اضافه نمايد، فضيلت زيارت به عمل مى آيد، چنان چه سيد اجل آقا جمال الدين فرموده و خود در باب زيارت حضرت عبدالعظيم عليه السلام چنين نموده، چنان كه دانستى و ... . ^۱