امامت و پيشوايى آن قدوه انام گذارده اند و با وسائل تبليغى فوق العاده عامه مردم را به حقيقت آشنا نمودند.
چنان كه محمد بن جعفر و برادرش على بن جعفر در تشريف فرمايى حضرت جواد عليه السلام به مسجد حضرت رسول صلى الله عليه و آله در كفشدارى آن حضرت بر يكديگر سبقت مى جستند و مردم در زمانى كه هنوز امر روشن نشده بود بر آنان اعتراض مى كردند كه شما مشايخ بزرگ بنى هاشم چگونه خود را در مقابل اين طفل خردسال كوچك مى نماييد؟ جواب مى دادند كه اعتراض شما بر خداوند قادر متعال است كه اين طفل را امام لازم الاطاعه قرار داده و ما و همه امت اسلام را مكلّف به متابعت او نموده است و اين اعمال به تدريج مردم را به سرچشمه هدايت سوق داد و حق در مركز خود قرار گرفت.
حضرت عبدالعظيم معاصر با چهار امام بوده كه نقل رواياتش از حضرت امام رضا عليه السلام به طور مستقيم و بلافاصله به نظر نگارنده نرسيده و اخبار زياد و مفصلى از امامين همامين امام محمد تقى و امام على النقى عليهماالسلام روايت نموده كه تماما مورد استناد و قبول علماى اماميه است و مخصوصا متابعتش از ائمه اسلام فوق العاده مستحسن و موجب تجليل و تعظيم او شده است.
سابقه امر چنين بوده كه سادات حسنى به عنوان اين كه اولاد بزرگترين فرزند حضرت اميرالمؤمنين و حضرت صديقه طاهره عليهاالسلام هستند كاملاً متابعت از ائمه اسلام كه فرزندان پسرى حضرت امام حسين و دخترى حضرت امام حسن عليهماالسلامبودند در حكم تقيه نمى نمودند و هميشه داعيه خلافت و خروج بر خلفاء غاصب را داشتند و مدعى بودند كه امام كسى است كه با شمشير براى قلع و قمع ظلم قيام نمايد و او هم زيد بن على بن الحسين عليهم السلام بوده و بعد از يحيى فرزند خود، محمد نفس زكيه و ابراهيم پسران عبداللّه المحض بن حسن المثنى بن حسن بن على بن

موسى عليه السلام منسوب است و ظاهر آن است كه همان قبرى باشد كه امام زاده عبدالعظيم زيارت آن مى نمود، انشاء اللّه او را نيز زيارت بايد نمود و همين زيارت را مى توان خواند و فقره اَلسَّلامُ عَلَيْكَ يا اَبَاالقاسِم و فقره بعد از آن را نبايد خواند. انتهى.
مخفى نماند كه در صحن امام زاده حمزه، قبر شيخ جليل سعيد قدوة المفسّرين جمال الدّين ابوالفتوح حسين بن على خزاعى(ره) صاحب تفسير معروف است، بايد آن جناب را زيارت نمود و همچنين از زيارت شيخ صدوق رئيس المحدّثين معروف به ابن بابويه كه در نزديكى بلد شاهزاده عبدالعظيم است، غفلت نبايد نمود. ^۱

66 ـ قهرمانان اسلام، على اكبر تشيّد (معاصر)

104 ـ حضرت عبدالعظيم بن عبداللّه حسنى

حضرت عبدالعظيم مكنى به ابوالقاسم حسنى كه نسبش بدين شرح است: عبدالعظيم بن عبداللّه بن حسن بن زيد بن حسن بن على بن ابى طالب عليهم السلام، از بزرگان محدثين و اجله علماء شيعه اماميه به شمار مى رود و براى ترويج آثار شيعه اهل بيت طهارت زحمات طاقت فرسايى كشيده و به يك روايت با طرز جانفرسايى هم شهيد شده است كه بنده از بيان آن شرم دارم.
حضرت عبدالعظيم و محمد بن جعفر كه معاصر چند امام بوده اند در هدايت فرقه اماميه به امامت حضرت امام محمد تقى عليه السلام كوشش فراوان به كار برده اند چه در ميان ائمه اسلام تا آن زمان سابقه نداشت كه جوانى نه ساله امام عصر معرفى شده باشد، و بدين جهت مردم در بدو امر به امامت آن حضرت تسليم نبودند و شايد رجال بزرگ بنى فاطمه نيز قدرى مردد بودند ولى چون آنان بيشتر از مردم عادى به علايم امامت آشنا بودند (اهل البيت ادرى بما فى البيت) زودتر سر به خط فرمان لازم الاذعان