اشاره به سادات شهداء ^۱ در ايران هم كرده است كه فرد كامل آن همين حضرت و حضرت معصومه در قم و امام زاده احمد در شيراز است، و عده ديگر از بزرگان كه روش عرض دين بر امام را براى دستور به ما معمول داشته اند، خالد بن جرير بجلى و حسن بن زياد و نصر بن حريث و اعين و عمران و زرارة پسران اعين و اباجارود و اسماعيل بن جابر جعفى و صفوان بوده اند.
جهت مسافرت به ايران گويند خلفاء عباسى كه دائما ائمه اسلامى را در زندان ها مقيد و يا در پايتخت خود تحت نظر نگاه مى داشتند و يا شهيد مى نمودند از معاشرين مشهور و باشخصيت آنان نيز خائف بوده و در موقع فرصت به حبس و تبعيد و قتل آنان مى كوشيدند و به همين جهت معتز عباسى ملعون در مقام تعقيب حضرت عبدالعظيم حسنى برآمد و آن حضرت خائفا يترقب در سال 250 هجرى از بلاد عرب به ايران آمده و هويت خود را اظهار نمى فرمود تا در شهر رى نزول اجلال كرده و متوقف گرديد. احتمال داده اند كه قاصد زيارت قبر پسر عم خود حضرت امام رضا عليه السلام بوده كه بعيد به نظر نمى رسد و يا وكيل حضرت امام على النقى بوده و براى تبليغ مذهب شيعه و رسانيدن پيام آن حضرت به شيعيان و وكلاء و نواب آن حضرت بدين مرز و بوم قدم گذارده كه به عقيده نگارنده مانعى ندارد كه مجموع اين امور موردنظر آن حضرت بوده باشد.
نسبت به احاديث و اخبار منقوله از آن حضرت چون از حوصله اين ذريعه كه فهرست وار نوشته شده خارج است و نگارنده نيز صلاحيت تشخيص صحيح از سقيم اخبار را ندارد عذر خواسته و اساسا وارد نمى شوم.
ولى نسبت به رحلت و يا شهادت آن حضرت در سال 252 هجرى حكايت شده

نسب حضرت عبدالعظيم به اين طريق است: عبدالعظيم بن عبداللّه بن على الشديد بن حسن الامير بن زيد بن حسن السبط بن على بن ابى طالب اميرالمؤمنين عليهماالسلام.
مرحوم اعتضادالسلطنه قاجار در وجيزه خود قيد كرده كه زيد پسر حضرت امام حسن عليه السلام به واسطه فرزند چهارم خود عبدالعظيم در تاريخ بزرگ شد چنان كه عدنان پدر هيجدهم حضرت رسول اكرم صلى الله عليه و آله به واسطه آن حضرت در تواريخ فرق مختلفه موقعيت و مقامى يافت كه نظير نداشت و حال آن كه قبل از تولد آن حضرت مردى عادى از قريش بود.
و نيز على شديد كه پيشانى او از كثرت سجده پينه بسته و به همين جهت ذوالثفناتش مى گفتند و معروفيت به شديد به واسطه شدت تمسك او به دين بوده است و هم چنين معروفيت حسن الامير هم به سبب قبول عامليت منصور دوانقى در مدينه بوده است كه بعد از قتل سادات حسنى در واقعه باخمرى در زندان منصور و يا با حال انزواء دار فانى را وداع گفته است و عبداللّه پدرش نيز معروف به قافه بوده زيرا از مادرى كنيز بعد از فوت على پدرش به دنيا آمده و بعضى از معاندين سخنان نامتناسب درباره او مى گفتند بدين جهت جدش حسن او را نزد قيافه شناسان فرستاد و اقوال علماء قيافه شناس كه در بين عرب متبع بود متفقا بر شباهت تام عبداللّه به على مشهور گرديد بدين جهت او را قافه ناميدند.
حضرت عبدالعظيم در سال 200 هجرى در مدينه طيبه قدم به عرصه وجود گذارده و در بين اولاد و احفاد ائمه اسلام افضل و اعلم از تمام آنان كه با او معاصر بودند معرفى گرديد و شيخ بزرگوار صدوق و ساير دانشمندان و بزرگان شيعه اماميه مانند صاحب بن عباد و سيد شريف صاحب عمدة الطالب و سيد مرتضى و شيخ حر عاملى و ميرداماد در كتب تأليفه خود او را توصيف و تجليل كرده اند و دعبل خزاعى درقصيده ميميه خود كه شهرت جهانى دارد خطاب به حضرت صديقه طاهره عليهاالسلام