و شهرتش ابوالقاسم و ابوالفتح بود. تولدش در مدينه اوايل سال 200 هجرى و صدوق درباره او نوشته:
كان عبدالعظيم الحسنى عابدا ورعا مرضيا. اين سيد بزرگوار پس از تربيت در مهد سيادت و علم داراى فضايل نفسانى شده و شخصيتى ممتاز يافت. مردى عابد، پرهيزگار و پارسا و مورد رضايت خلق و خالق گرديد.
حضرت عبدالعظيم از مدينه به بغداد و سامرا مهاجرت كرد و با روش تقيه به تعليم و تعلم مكتب جعفرى همت گماشت و بذل سعى كافى در اين راه نشان داد و در مقام علمى به جايى رسيد كه حضرت هادى عليه السلام مسائل حلال و حرام را به او مراجعه مى داد و او سه شخصيت بزرگ ولايت را درك كرد: حضرت امام محمد تقى، امام على النقى و امام حسن عسكرى عليهم السلام و عقايد خود را به عرض رسانيد و آنها تأييد فرمودند. حضرت عبدالعظيم در سال 250 هجرى از سامرا به ايران مهاجرت و سبب هجرت او بيم از خلفاى عباسى بود كه به عنوان زيارت مزار امام رضا عليه السلام حركت كرد و به شهر رى اقامت گرفت. در اين شهر روزها روزه و شب ها به نماز اشتغال داشت و به تعليم و تعلم فقه جعفرى مى پرداخت و براى اولين بار قبرى كه در جوار منزل مسكونى او بود، زيارت مى كرد و مى گفت من براى زيارت او به اينجا آمده ام و چون علماء به محضرش آمدند، فرمود قبر پاك حضرت حمزه فرزند موسى بن جعفر عليه السلام اينجا مى باشند و لذا در زيارتش مى خوانيم يا من زاره سيدنا عبدالعظيم، و اين سيد بزرگوار جد سادات صفويه است و حمزه و عبدالعظيم به عقيده شيخ صدوق در اين محل شهيد شده اند سال 252 و عبدالعظيم در كاغذى به خط خود نوشته بود:
انا ابوالقاسم عبدالعظيم بن عبداللّه بن على بن الحسن بن زيد بن الحسن بن على بن ابى طالب، و او را در همان مسجد شجره رى كه اكنون آستانه مقدسه اوست، دفن كردند و از حضرت هادى روايت مى كند كه فرمود: لو زرت عبدالعظيم برى كنت

اين قبر شريف نزديك مزار حضرت عبدالعظيم است و در كتب انساب نسب او را به پنج پشت به على بن حسين عليه السلام مى رسانند و او را ابوعبداللّه حسين بن عبداللّه الابيض مى گويند و منقول است كه در سال 319 ه . وفات يافته است.
4 ـ بقعه منسوب به بى بى شهربانو:
در دامنه كوه شرقى رى كه به نام همان بانو موسوم است آثار بقعه اى موجود مى باشد كه برحسب روايات موجوده محل اختفاء شهربانو دختر يزدگرد ساسانى مادر امام همام على زين العابدين بوده و زيارتگاه عظيم است و زنان و بانوان شيعه از قديم الايام به آن مكان اعتقاد دارند و به زيارت مى آيند و نذور و هدايا مى گذارند.
در اطراف شهر قديم رى و در جلگه دامنه «كوه بى بى شهربانو» آثار قديمه دهات و قلاع قبل از اسلام هنوز يافت مى شود. ^۱

69 ـ مجموعه زندگانى چهارده معصوم عليهم السلام، حسين عمادزاده (معاصر)

تاريخ جغرافيايى آرامگاه حضرت حمزة بن موسى بن جعفر و حضرت عبدالعظيم الحسنى

يكى از اولاد حضرت موسى بن جعفر عليه السلام حمزه مى باشد كه به اتفاق علماى انساب قبرش در رى واقع شده و حضرت عبدالعظيم حسنى براى زيارت او آمده و آنجا مقام گرفته و درگذشته و صاحب قبه و بارگاهى مى باشد و در قرب جوار آن حضرت عبداللّه طاهر بن محمد كه به هفت واسطه به حضرت زين العابدين مى رسد، مدفون است ـ و چون نگارنده در اين موضوع كتابى جداگانه دارد، اينجا مى كوشد كه يك كتاب مفصل را در يك صفحه كوچك كرده و خوانندگان را بى اطلاع نگذارد.
عبدالعظيم حسنى ابن عبداللّه قافه است و مادرش دختر اسماعيل بن ابراهيم