نه در شهر، وى چنانكه گذشت، در احوال آن حضرت گفته: «... در مسجد الشجرة به نواحى رى آسوده ^۱ ...».
2ـ در نقشه اى كه كرپرتر سيّاح انگليسى به زمان فتحعلى شاه از باروى موجود شهر رى در آن تاريخ فراهم آورده، اين مدفن در خارج شهر افتاده است. ^۲
3ـ در ترجمه فارسى كتاب سرزمينهاى خلافت شرقى مذكور است: «شاهراه خراسان مستقيما از مدفن حضرت عبدالعظيم به رى، و از آنجا بورامين مى رفت» ^۳ .
مفهوم اين گفته آن است كه مدفن در داخل شهر نبوده است.
4ـ در همين كتاب آمده: «حمداللّه مستوفى به حرم حضرت عبدالعظيم اشاره نموده گويد: نزديك رى است» ^۴ .
مزار حضرت عبدالعظيم پيوسته مطاف معتقدان و علاقه مندان بوده است، و پس از خرابى رى اطراف حرم مقدّس آن حضرت و حضرت حمزه همچنان آباد بماند، و روز به روز اهميت بيشتر يافت.
ناصرالدين شاه قاجار مقتول در ذى القعدة الحرام سال 1313 هجرى قمرى نيز در زاويه غربى در محلّى كه به مسجد هلاكو ^۵ معروف بوده مدفون شده است، و در مقبره وى عالمانى همانند حاج ملاعلى كنى، حاج شيخ محمدحسين تنكابنى، حاج شيخ على مدرس طهرانى، شيخ ابوالحسن مرندى، حاج شيخ عبدالنبى نورى، حاج سيد ابوالقاسم كاشانى و غيره به خاك سپرده شده اند. ^۶۷

مرقد آن بزرگوار را تذهيب كرده و ايوان را آيينه كرده اند ^۱ ...».
در كتاب «تاريخچه وقف در اسلام» درج است:
«ضريح نقره از فتحعليشاه قاجار و آيينه كارى و نقاشى ايوان جنوبى از آثار حسنه و ابنيه خيريه ميرزا آقاجان نورى صدراعظم ايران ملقب به اعتمادالدوله مى باشد» ^۲ .
قديم ترين اثر تاريخ دار اين بقعه صندوق عتيق آن است، كه از نفائس آثار تاريخى و صنعتى ايران به شمار تواند بود، در تاريخچه وقف در اسلام مذكور است:
«چوب آن از عود و فوفل و گردو است و كتيبه هايى به خطّ نسخ و ثلث به طور برجسته در آن به كار رفته كه همگى مربوط به سال ساختمان آن يعنى 725 هجرى است... كتيبه ديگر تمام شامل آية الكرسى يعنى آيات 255 و 256 و 257 سوره البقره مى باشد، و پس از كلمات «هم فيها خالدون» كه آخر آيه شريفه است اين عبارت مرقوم گرديده: تحريرا فى شهور سنة خمس و عشرين و سبعمائه، عمل يحيى بن محمد اصفهانى».
به دنبال اين عبارت مؤلف با توجّه به فقره اى از كتيبه كه قبلاً نقل كرده بوده چنين نتيجه مى گيرد: «معلوم مى شود كه خواجه نجم الدين محمد كه از وزراء عهد خود به شمار مى رفته است در سال 725 هجرى مقارن پادشاهى سلطان ابوسعيد بهادر (716 ـ 736) پادشاه سلسله ايلخانيان مغول بانى صندوق مطهّر بوده است» ^۳ .
مدفن حضرت عبدالعظيم (و حضرت حمزة بن موسى الكاظم، و امامزاده طاهر و ابوالفتوح رازى و ديگر بزرگان مدفون بدان بقعت) در خارج رى قديم و نزديك به آن قرار داشته، و با روى عظيم شهر از سوى مشرق از كنار آن مى گذشته است، بدين دلائل:
1ـ مولانا حسين واعظ كاشفى در روضة الشهدا اين مدفن را در نواحى رى دانسته