مجموعه درآمده است. اين معنى از 2 كتيبه چوبى مورخ 848 ق / 1444 م بر روى درِ منبت كارى كهنى كه پيش تر ميان مسجد بالاسر و مقبره ناصرالدين شاه بوده و سپس آن را در دهانه راهروى كه به شمال ايوان امام زاده حمزه منتهى مى گردد، كار گذاردند، هويدا است (مصطفوى، 1/373، 374). در ديوار جنوبى حرم به سمت غرب، به احتمال قوى محرابى بوده كه مبدل به دالانى شده كه اكنون به ايوان بقعه امام زاده حمزه مربوط شده است (پيرنيا، 6).
ضريح: كهن ترين مأخذ درباب ضريح مرقد حضرت عبدالعظيم، فرمان مورخ 950 ق / 1543 م شاه طهماسب صفوى درباره متولى و موقوفات آستانه است. از فرمان ياد شده برمى آيد كه تا آن زمان بر گرد مزار، ضريحى نبوده است. طهماسب صفوى در اين فرمان، براى جلوگيرى از دست رساندن زايران به صندوق مزار، دستور داد كه ضريحى چوبى بر گرد مزار نصب شود (هدايتى، 79). چنين مى نمايد كه اين ضريح تا روزگار فتحعلى شاه برجاى بوده است زيرا هيچ اطلاعى در باب مرمت يا تغيير ضريح طهماسبى تا روزگار قاجار، به دست نيامده است. فتحعلى شاه قاجار آن ضريح را با ضريحى از نقره تعويض كرده است (ميرخواند، 10/106). اين ضريح در روزگار ناصرالدين شاه تعمير شد (ايرانشهر، 2/1332؛ مصطفوى، 1/151). با اين همه در 1328 ش به سبب لرزش سخت و سستىِ بنِ آن، پاره اى از بخش هاى ضريح را تعويض كردند (همو، 1/150، 151) و آن را بر پايه اى از سنگ مرمر به ارتفاع 35 سانتى متر برپاى داشتند. اما بخش بالاى ضريح شامل كتيبه ها و اشعار برجاى ماند. درازاى ضريح 87/3 و پهناى آن 95/2 و ارتفاعش 40/2 است. در گرداگرد ضريح جمعا 14 دهانه مشبك ديده مى شود. در پشت اين دهانه ها به استثناى دهانه ميانى جبهه شرقى ضريح كه درب ورودى آن به شمار مى رود، صفحات شيشه اى بزرگى براى جلوگيرى از دست رساندن زايران به صندوق تعبيه كرده اند. بر حاشيه بالاى

از آثار روزگار صفويان است.
حرم، بنايى 4 ضلعى است و مانند بيش تر بناهاى روزگار سلجوقيان بر فراز 4 گوشه آن، 4 فيل گوش پديد آورده اند كه در بالا شكل 8 ضلعى به خود مى گيرد. بالاتر از آن نيز به سبب طاق بندى هاى كوچك، 16 ضلعى به نظر مى رسد (مصطفوى، 1/291). حرم در هر ضلع به وسيله درى به رواق هاى مجاور گشوده مى شود. درگاه اصلى حرم در شمال آن و رو به سوى ايوان بزرگ شمالى واقع است. اما تصور مى رود كه پيش از احداث صحن بزرگ و ايوان شمالى، مدخل اصلى حرم در سوى مشرق بوده است (هدايتى، 27). دو مصراع (لنگه) در اصلى حرم زرّين است و احاديثى از پيامبر صلى الله عليه و آله و امام رضا عليه السلام و امام هادى عليه السلام بر آن نقش شده است. سطح دو لنگه در را براى محافظت خطوط و نقش و نگارهاى آن و نيز ديوار آجرى كهن كنار درگاه را از زمين به ارتفاع 2 متر با حفاظى از شيشه پوشانيده اند.
درِ جنوبى حرم كه از چوب است و بسيار زيبا منبت كارى شده و اشعارى بر آن حك گشته، به راهروِ جنوبى حرم در شرق امام زاده حمزه گشوده مى شود. درب شرقى نيز به راهروِ شرقى حرم و درِ غربى به مسجد بالاسر راه مى يابد.
گرداگرد ديوارهاى درون حرم، از پايين با ازاره اى ازسنگ مرمر سياه و سفيد به ارتفاع 65/1 متر پوشيده شده است. از بالاى ازاره تا سقف و خود سقف به گونه زيبايى آينه كارى شده است. اين آينه كارى در 1273 ق / 1857 م به فرمان ناصرالدين شاه انجام يافته است (مصطفوى، 1/161). زير سقف، فيل گوش هاى زيبايى پوشيده از آينه ديده مى شود. برفراز اين طاق ها و گرداگرد حرم، بر كتيبه اى احاديثى نقش شده است.
ظاهرا دو بقعه امام زاده حمزه و حضرت عبدالعظيم درقديم از يكديگر جدا بوده است. درسده 9 ق / 15 م همراه با ساختمان هاى اطراف، اين دو بقعه به صورت يك