329
شناخت نامه حضرت عبدالعظيم حسني (ع) و شهر ري ج13

پوشش درونى، شامل طاق ضربى مدور و پوشش بيرونى مخروطى شكل بود كه در روزگار شاه طهماسب تغيير شكل يافت (مصطفوى، 1/291) و در 1270 ق / 1854 م به فرمان ناصرالدين شاه طلاكارى شد (كريمان، 1/391). ارتفاع گنبد از رأس تا سطح بام به صورت عمودى حدود 12 متر و به صورت محدب حدود 18 متر است. بر گرداگرد گنبد، 2 رديف كتيبه نصب شده است. بر كتيبه هاى بالايى، اشعارى با خطوط زرين بر متن لاجوردى رنگ حاكى از طلاكارى گنبد به فرمان ناصرالدين شاه است. بر كتيبه زيرين كه عريض تر از كتيبه بالايى است، آيه «انا فَتَحنا لكَ فَتْحا مُبينا» نقش بسته است. پوشش درونى گنبد، همراه با ديوارهاى حرم آينه كارى شده است. گلدسته هاى حرم برخلاف گنبد، از آثار نيمه دوم سده 13 ق / 19 م است و به فرمان ناصرالدين شاه، همراه با طلاكارى گنبد، بنا گشت (مصطفوى، 1/161). ارتفاع مناره ها از رأس تا سطح بام حدود 24 متر و قطر ميله گلدسته ها يا بخش استوانه اى آن 2 متر است. از هر مناره به وسيله 2 پلكان داخلى به بالاى آن مى توان رفت. اين مناره ها بر پايه هاى مربع شكل آجرى به درازاى هر ضلع 20/4 متر استوار شده است.

3. صحن ها و ايوان ها:

در اطراف حرم، صحن ها و ايوان هايى است كه بيش تر در روزگار صفويان و قاجاريان ساخته يا تعمير و تزيين شده است. مهم ترين صحن و ايوان فعلى، صحن و ايوان بزرگ آستانه در شمال حرم است. اين بنا در روزگار ناصرالدين شاه ساخته شد. ساختمان ايوان بزرگ آينه در اين صحن كه اكنون در دو سوى آن كفش كن ها واقع است، به دستور ميرزا ابراهيم خان امين السلطان آغاز شد و در زمان فرزندش ميرزا على اصغر خان در 1309 ق / 1891 م به پايان رسيد (مصطفوى، 1/151). اين ايوان داراى 10 ستون سنگى بلند و بسيار زيباست. ازاره ايوان از سنگ مرمر سياه و سفيد است. در بالاى مدخل ايوان به سوى حرم، كتيبه اى بر كاشى نقش گشته كه از نام بانى


شناخت نامه حضرت عبدالعظيم حسني (ع) و شهر ري ج13
328

ضريح و گرداگرد آن كتيبه اى است كه سوره الرحمن به خط ثلث بر آن نقش شده و در زير، بر كتيبه ديگرى اشعارى به فارسى رقم خورده است. در اين اشعار، نام فتحعلى شاه، بانى ضريح نقره و امين السلطان، مجرى تعمير آن در روزگار ناصرالدين شاه خوانده مى شود. بر فراز و گرداگرد ضريح، جمعا 64 گلدان زرين زيبا ـ در هر طول 20 عدد و در هر عرض 12 عدد ـ و افزون بر اين، در 4 گوشه ضريح، 4 گلدان زرين بزرگ تر نصب شده است.
صندوق مزار: يكى از نفيس ترين آثار تاريخى آستانه عبدالعظيم، صندوق چوبى روى مزار است كه در 4 سوى آن، زيارت نامه و آيات قرآنى به خط نسخ و ثلث برجسته، توسط يحيى بن محمد اصفهانى (مصطفوى، 1/149) حكاكى شده است و تاريخ 725 ق/ 1325 م بر روى آن قابل خواندن است. اين صندوق به تصريح كتيبه روى آن، به دستور خواجه نجم الدين محمد، مقارن روزگار ابوسعيد ايلخانِ مغول ساخته شده است. به تصريح كتيبه مذكور، بناى مرقد نيز از هموست (هدايتى، 23). اما خواجه نجم الدين مى بايست مرقد را تعمير كرده باشد، زيرا چنان كه اشاره شد، تجديد بناى اصلى حرم در روزگار سلجوقيان و به فرمان مجدالملك انجام يافت. صندوق ياد شده كه در اثر مرور زمان فرسوده شده بود، در 1329 ش توسط حاج محمد صنيع خاتم، هنرمند مشهور عصر، به گونه زيبايى مرمت شد (مصطفوى، 1/150؛ هدايتى، 24) و اكنون به درازاى 58/2 و پهناى يك و ارتفاع 20/1 متر برجاى است.

2. گنبد و گلدسته ها:

گنبد زراندود حضرت عبدالعظيم، خود از جمله آثار كهن آستانه است. اين گنبد نيز نخستين بار توسط مجدالملك براوستانى، آن گاه كه بقعه را تجديد بنا مى كرد، ساخته شد. گنبد مانند ديگر گنبدهاى بقاع متبركه درجه اول داراى 2 جدار است.

  • نام منبع :
    شناخت نامه حضرت عبدالعظيم حسني (ع) و شهر ري ج13
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 135632
صفحه از 393
پرینت  ارسال به