آن حكايت دارد. برخى حدس زده اند كه سابقا به جاى رواق و ايوان شمالى، مسجدى بوده كه بخش دنباله آستانه محسوب مى شده است. كتيبه هاى 2 جفت درِ منبت كارى كه در خزانه است، نام جنت سرا را ياد مى كند و اين احتمال هست كه مسجدى در بخش شمالى حرم به نام جنت سرا وجود داشته است (همو، 1/157). در سال هاى اخير اين صحن سنگفرش شد و آينه كارى ايوان آن تجديد گشت. در شرق صحن بزرگ، بناى امام زاده طاهرجاى دارد. ايوان جنوبى حرم در 944 ق / 1537 م به فرمان شاه طهماسب اول ساخته شد (ايرانشهر، 2/1331؛ هدايتى، 26) و در 1270 ق / 1854 م به فرمان ناصرالدين شاه توسط ميرزا آقا خان نورى آينه كارى و تزيين شد (كريمان، 1/391). صحن هاى ديگر آستانه در گرداگرد حرم عبارتند از: 1. صحن باغ طوطى يا مدرسه امين السلطان در شمال غربى حرم، 2. صحن ناصرالدين شاه، يا صحن وليعهدى كه اكنون به صحن كاشانى معروف است، در غرب حرم، 3. صحن باغ على جان در شرق حرم، 4. صحن جنوبى كه به صحن امام زاده حمزه معروف است.
4. رواق ها و مسجدها:
مسجد و رواق بالاسر، در غرب حرم، از ساخته هاى روزگار صفويان، محوطه اى بزرگ است كه به وسيله راهرو و پنجره هايى در غرب آن به صحن ناصرالدين شاه مربوط مى شود. ازاره اين مسجد از سنگ مرمر سياه و سفيد است. از بالاى ازاره تا سبقف و خود سقف آينه كارى است. اين رواق داراى محرابى بسيار زيبا از كاشى هاى معرق رنگارنگ است كه بر روى آنها و گرداگرد محراب آيات قرآنى نقش شده است.
ميان مسجد بالاسر و حرم عبدالعظيم از سوى شرق، درى زيبا و منبت كارى است كه به شهادت كتيبه روى آن، در 1271 ق / 1855 م به دستور اعتمادالدوله و توسط ميرزا محمدحسين شيرازى ساخته شده است. بر بالاى اين در، پنجره هاى مشبك
