5 و 6 ق / 11 و 12 م) است و حتى نمى تواند مربوط به سده 7 ق / 13 م باشد چه رسد به سده هاى 9 و 10 ق / 15 و 16 م (مصطفوى، 1/154، 155). اگر قدمت اين كتيبه ها به ثبوت رسد، مى توان حدس زد كه اين 2 كتيبه بر درهايى مربوط به روزگار سلاجقه نصب بوده و در روزگار صفويه آن درها را به سبب فرسودگى تعويض يا مرمت و همان كتيبه هاى قديم را با تغييراتى بر درهاى جديد نصب كرده اند. اين 2 در بعدها در انتهاى معبر جنوب غربى امام زاده حمزه نصب شده است (همانجا) و سپس به سبب نفاست، آنها را به خزانه منتقل ساخته اند.
ب ـ دو درِ منبت كارى بسيار كهن و زيبا به ابعاد 77/1 و 94/0 متر مربوط به روزگار شاه اسماعيل اول صفوى كه اشعارى به خط ثلث برجسته بر آن نقش بسته است (هدايتى، 26 و 27). از اين اشعار تاريخ 918 ق / 1512 م به دست مى آيد كه مربوط به روزگار حكومت شاه اسماعيل اول صفوى است. حدس زده اند كه اين درها پيش از احداث صحن بزرگ و ايوان شمالى، مدخل اصلى حرم از سوى مشرق، يعنى مسجد زنانه فعلى بوده است. (مصطفوى، 1/156 و 157).
ج ـ يك در منبت كارى نفيس كه مدت ها پيش آن را از گوشه جنوب شرقى مسجد بالاسر حرم برداشتند و در شمال ايوان امام زاده حمزه نصب كردند و سپس به خزانه آستانه منتقل ساختند.
گفته اند كه اين در قبلاً در مسجد هلاكو كه بعدا به آرامگاه ناصرالدين شاه تبديل شد، جاى داشته است. بر روى اين در 2 كتيبه به خط ثلث برجسته هست كه مى گويند بر روى درى كهن تر بوده و پس از تعويض آن، كتيبه هاى مذكور را بر روى در جديد نصب كرده اند. بر اين كتيبه ها تاريخ 848 ق / 1444 م ديده مى شود. از اين رو اين كتيبه ها و احتمالاً درِ اصلى، از ساخته هاى روزگار شاهرخ تيمورى است (مصطفوى، 1/156).

عبدالعظيم متصل است. درِ غربى را اكنون با ديوار مسدود ساخته اند؛ ب ـ بقعه امام زاده طاهر (ه م) از فرزندان امام زين العابدين عليه السلام ، نيز از بقاع متبركه جنب آستانه عبدالعظيم و در سوى شرقى صحن بزرگ، ميان اين صحن و باغ على جان واقع است.

6. موزه و خزانه:

چنان كه اشاره شد، حرم حضرت عبدالعظيم از ديرباز مورد توجه بوده است و از همان روزگارى كه نخستين بناى بقعه پى افكنده شد، به تدريج آثارى در اطراف حرم پديد آمده و اشيايى از سوى اميران و وزيران و مردم به حرم اهدا شده كه هر يك نسبت به قدمت و نفاست خود از جمله ارزشمندترين آثار هنرى اسلامى به شمار مى روند. پاره اى از اين آثار براى جلوگيرى از فرسودگى و ويرانى، در تعميرات متعدد آستانه، به خزانه منتقل گشته، و برخى هم مانند كاشى ها و رگ چين هاى آجرى اطراف حرم، در جاى خود با پوشش هاى شيشه اى محافظت شده اند. كهن ترين خبر مستند در باب خزانه آستانه عبدالعظيم را در فرمان مورخ 950 ق / 1543 م شاه طهماسب صفوى مى توان يافت كه وى طى آن دستور داده در ميان منازل اطراف آستانه، محلى مناسب براى خزانه جديد بيابند (هدايتى، 79). از اين فرمان آشكارا برمى آيد كه پيش از آن هم در آستانه عبدالعظيم محلى براى خزانه بوده كه لابد اشياى نفيس و هداياى زايران و احيانا نقدينه ها را در آنجا نگاه مى داشته اند. در سال هاى اخير نيز تعدادى از آثار نفيس آستانه را به خزانه منتقل ساخته اند كه از آن ميان مى توان به اشياء زير اشاره كرد:
الف ـ دو در آهنى با كتيبه هايى به خط كوفى به ابعاد 70 و 120 سانتى متر كه به نظر مى رسد از جمله كهن ترين آثار اين بنا و متعلق به روزگار سلجوقيان باشد. با آن كه بر روى كتيبه ها تاريخ 945 ق / 1538 م دوره سلطنت شاه طهماسب اول صفوى ديده مى شود، به عقيده كارشناسان اين خط كوفى مربوط به خطوط دوره سلاجقه (سده