گريبان آن جناب رقعه اى يافتند كه ذكر نسب خود را فرموده بود به گونه: انا عبدالعظيم بن عبداللّه بن على بن حسن بن زيد بن حسن بن ابى طالب». ظاهرا كامل ترين شرح حالى كه از حضرت عبدالعظيم در دست است رساله صاحب عباد در اين باب است كه استاد محدث حاج ميرزا حسين نورى در مجلد سوم مستدرك الوسائل آن را نقل كرده است. در ضمن اين رساله آمده است كه: «او صاحب ورع و دين و عابد و معروف به امانت و راستى گفتار و دانا به امور دين و قائل به توحيد و عدل و بسيار حديث و كثير الرواية بود و از ابوجعفر محمد بن على بن موسى عليه السلام و پسر وى ابوالحسن صاحب عسكر عليه السلام روايت حديث كند و از ايشان به سوى وى تعليقه ها و رساله هايى است و از گروهى از ياران موسى بن جعفر عليه السلام و على بن موسى الرضا عليه السلام روايت مى كند. او را كتابى است كه آن را يوم و ليله نام نهاد. گروهى از رجال شيعه از جمله برقى و رويانى از وى روايات كرده اند. وى نسبت به خليفه وقت (ظاهرا متوكل) انديشه مند بود، از اين رو به عنوان اين كه پيك (فيج) و قاصد است به سياحت شهرها پرداخت، سپس به شهر رى رسيد و در ساربانان در محله سكة الموالى، در سراى مردى شيعى مسكن گزيد و در اين مأمن خداى عزوجل را عبادت مى كرد، روزها روزه مى داشت و شبها به نماز مى ايستاد و پوشيده بيرون مى آمد و قبرى را كه اكنون مقابل قبر اوست، زيارت مى كرد و مى گفت: اين قبر مردى از فرزندان موسى بن جعفر عليه السلام است. خبر وى به شيعيان رى يكى پس از ديگرى رسيد، تا آن كه بيشتر ايشان وى را بشناختند. پس از چندى يكى از شيعيان در خواب ديد رسول خدا صلى الله عليه و آله به او فرمودند كه فردا مردى از فرزند زادگان من از سكة الموالى حمل و در كنار درخت سيب در باغ عبدالجبار بن عبدالوهاب به خاك سپرده مى شود. اين مرد رفت تا آن باغ را بخرد و صاحب باغ نيز خود چنين خوابى ديده بود، پس محل درخت و تمامى باغ را بر اهل شرف و سادات و تشيع وقف كرد تا پس از مگر در آنجا مدفون شوند.

صاحب عمدة الطالب ^۱ وى را داراى دختر خوانده و پسر نداشته و شجره مباركه ^۲ به اتّفاق، و المجدى ^۳ او را جزء كسانى كه داراى عقب نبوده اند آورده. و از تهذيب ^۴ و فخرى ^۵ نيز استفاده مى شود. لكن در لباب ^۶ ، خود وى يا نسلش را مورد شكّ قرار داده. در مجالس المؤمنين ^۷ سيد شهيد قاضى نور اللّه اعلى اللّه مقامه مدفن فضل و سليمان بن موسى را در (آبه) ذكر كرده. ^۸

82 ـ دائرة المعارف تشيع، عبدالحسين صالحى شهيدى (معاصر)

آستانه حضرت عبدالعظيم، مدفن عبدالعظيم بن عبداللّه، از نوادگان زيد بن حسن بن على عليهم السلام در شهر رى. پهنه اى كه اكنون زيارتگاه مقدس حضرت عبدالعظيم در آنجا واقع است و به نام شهر رى شهرت يافته است، در قديم محله اى كوچك در خارج شهر عظيم رى عهد باستان بوده است كه در مغرب شهر و در جنوب دروازه همدان (دروازه باطان) قرار داشته است. رى در عهد باستان با وسعتى برابر يك فرسخ و نيم در يك فرسخ و نيم در جنوب كوه بى بى شهربانوى فعلى قرار داشته و از مشرق تا اراضى امين آباد و فيروز آباد كنونى و دورتر مى رسيده است ( رى). نسب حضرت عبدالعظيم در منابع و كتب انساب معتبر درج شده است. در كتاب جنة النعيم در اين باب چنين ذكر گرديده: «... چون آن بزرگوار را برهنه كردند كه غسل دهند در