تأسيس كتابخانه جديد

در سال 1323 شمسى آقاى جواد مؤذنى (موذن آستان) به وجود كتابخانه قبلى پى برده و موجوديت آن را با توليت وقت، آقاى حاج سيد احمد هدايتى كه فردى فاضل، متدين و علاقمند به علم و ادب بود، در ميان گذاشته و احياى مجدد كتابخانه آستان مقدس را خواستار گرديد. بنابراين ايشان او را همراه با فرزند خود آقاى دكتر محمدعلى هدايتى كه آن روز استاد دانشكده حقوق بود، مأمور تأسيس كتابخانه فعلى نمودند.
ابتدا با خريد حدود ششصد جلد كتاب از كتب مرحوم نظرپاك (يكى از اساتيد مدرسه سپهسالار) كتابخانه اى در ضلع شرقى صحن حضرت امام زاده حمزه عليه السلام دائر و در تاريخ 1/4/1324 مورد بهره بردارى قرار گرفت و طى حكمى، آقاى جواد مؤذنى به عنوان امين، به مديريت كتابخانه منصوب گرديد. وى ضمن تماس با افراد علاقمند به كتاب، با علما و مؤلفين نجف اشرف و الازهر مصر نيز مكاتبه و از آنان درخواست همكارى نمود. خوشبختانه آنها نيز به احترام وجود مقدس حضرت عبدالعظيم عليه السلام كتبى را تقديم نمودند.
با گذشت زمان علاقمندان به آستان مقدس، با اهداء كتب خويش بر تعداد آنها افزودند، تا آنجا كه در سال 1339 شمسى كتابخانه با كمبود جا مواجه گرديد.
خوشبختانه همزمان با كمبود جاى كتابخانه، سرتيپ محمد ميمند (يكى از افسران ارتش ايران) جنب راهرو جنوبى صحن حضرت امام زاده حمزه عليه السلام ساختمانى دو طبقه به مساحت 400 متر مربع جهت مدرسه بنا نمود. مدير كتابخانه عدم تناسب محل را براى مدرسه به وى گوشزد و از او خواست ساختمان را در اختيار كتابخانه قرار داده و از تأسيس مدرسه صرف نظر نمايد.
نامبرده هم پيشنهاد او را پذيرفته و ساختمان را به عنوان كتابخانه وقف آستان

آستان مقدس حضرت عبدالعظيم عليه السلام از همان ابتداء پايگاه علمى و فرهنگى بوده و يقينا اين پايگاه علمى از وجود كتابخانه بى بهره نبوده است.
متأسفانه از چگونگى تأسيس اولين كتابخانه اطلاع دقيقى در دست نيست ولى تا آنجا كه شواهد نشان مى دهد، در سال 942 قمرى كه شاه طهماسب صفوى اقدام به توسعه آستان حضرت عبدالعظيم و امام زاده حمزه عليهماالسلام نمود، پس از ساخت رواق و شبستان هاى شرقى و غربى، توليت آستان را به يكى از فرزندان خاتم المجتهدين (داماد محقق كركى) كه از جايگاه علمى والايى برخوردار بود، سپرد.
در همان عصر، حوزه علميه و كتابخانه كه با حمله مغول و تيمور تقريبا منهدم گرديده بود، حيات مجدد پيدا نمود و كتابخانه معظم و معتبرى با مجموعه اى از كتب نفيس و كم نظير دائر گرديد. نمونه اى از نفائس آن كتابخانه، 120 جلد كتاب خطى است كه شاه عباس صفوى در ذى القعدة الحرام 1037 قمرى، به خط و مهر خود وقف بر كتابخانه آستان مقدس حضرت عبدالعظيم عليه السلام نموده و در وقف نامه آن ذكر كرده است: «هر كس اين كتاب را از كتابخانه خارج نمايد، در خون حضرت اباعبداللّه الحسين عليه السلام شريك و سهيم باشد.» متأسفانه با از بين رفتن كتابخانه، كتب وقفى او نيز، با اينكه خارج كننده كتاب از كتابخانه را در خون حضرت اباعبداللّه عليه السلام شريك دانسته آن كتب نيز به تاراج رفت. تنها پس از تأسيس كتابخانه جديد، 6 جلد از آنها به كتابخانه بازگشته و اكنون موجود است. يك جلد آن نفحات اللاهوت محقق كركى است. «نامبرده در بازگشت از سفر مازندران، با رسيدن به تهران سخت بيمار مى گردد و براى بهبود خويش به حضرت عبدالعظيم عليه السلام متوسل شده و نذر مى كند، درصورت بهبود هديه اى تقديم آستان نمايد كه پس از بهبودى، جهت اداء نذر، قريه مردآباد كرج، به انضمام 120 جلد كتاب فوق الذكر را وقف بر آستان مى نمايد.»