213
دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج13

۶۴۴۱.الاستيعابـ در يادكردِ زياد بن اَبيهْ ـ: در امور دنيايى مردى خردمند و زيرك و سخنور بود و در نزد دنياپرستان ، شُكوه و منزلتى داشت .

۶۴۴۲.اُسد الغابة :سياستمدارى بزرگ بود و رشته كارهاى تحت ولايتش را در دست داشت .

۶۴۴۳.تاريخ اليعقوبى :مغيرة بن شُعبه با زنى از قبيله بنى هلال به نام اُمّ جميل ـ كه همسر حَجّاج بن عتيك ثقفى بود ـ رفت و آمد داشت . پس گروهى از مسلمانان به او شك بردند و ابو بكره و نافع بن حارث و شِبْل بن معبد و زياد بن عُبيد در كمينش نشستند تا آن كه مغيره بر آن زن ، وارد شد . باد ، پرده را بالا زد و او را در حال آميزش با آن زن يافتند .
بر عمر درآمدند . عمر ، از پشت پرده ، صداى ابوبكره را شنيد . گفت : ابوبكره! گفت : بلى .
عمر گفت : آيا خبر خوشى آورده اى؟
ابوبكره گفت : مغيره آورده است .
سپس ماجرا را براى عمر گفت .
عمر ، ابو موسى اشعرى را به جاى مغيره ، كارگزار [ كوفه] كرد و فرمان داد كه مغيره را [ به سوى مدينه ]روانه كند . چون مغيره آمد ، عمر ، او و شاهدان را گرد آورد . سه تنْ شهادت دادند و زياد [ به عنوان شاهد چهارم ]پيش آمد . عمر ، چون او را ديد ، گفت : سيماى مردى را مى بينم كه خداوند به وسيله او ، مردى از ياران محمّد صلى الله عليه و آله را رسوا نمى كند .
پس چون نزديك شد ، عمر گفت : تو چه دارى ، اى پس افتاده عُقاب؟
گفت : كارى زشت ديدم و صداى بلند نفس زدن و پاهايى كه در هم مى تنيد ؛ امّا نديدم كه مانند ميل در سُرمه دان باشد .
پس عمر ، ابو بكره و نافع و شبل بن معبد را حدّ [ قَذْف] زد .
ابوبكره برخاست و گفت : شهادت مى دهم كه مغيره ، زناكار است . عمر ، دوباره خواست كه او را حد زند كه على عليه السلام به او فرمود : در آن صورت ، يارت (مغيره) سنگسار مى شود .
از آن پس ، عمر ، چون مغيره را مى ديد ، مى گفت : اى مغيره! هيچ گاه تو را نديدم ، مگر آن كه ترسيدم خداوندْ مرا سنگباران كند ۱ .

1.در الأغانى آمده است : از شَعبى نقل شده است : «اُمّ جميل ، دختر عمر ـ كه مغيرة بن شعبه متّهم به زنا با او بود ـ در كوفه براى نيازهايش به خانه مغيره مى رفت و مغيره هم آنها را برآورده مى ساخت . يك بار در موسم حج، عمر و مغيره به هم برخوردند . عمر [ به او] گفت : آيا اين زن را مى شناسى ؟ گفت : آرى . اين ، امّ كلثوم ، دختر على است . عمر به او گفت : آيا براى من خود را به نادانى مى زنى؟ به خدا سوگند ، گمان نمى برم كه ابوبكره بر تو دروغ بسته باشد! من هيچ گاهْ تو را نديدم ، مگر آن كه ترسيدم سنگى از آسمان بر من ببارد» .


دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج13
212

۶۴۴۱.الاستيعابـ في ذِكرِ زِيادِ بنِ أبيهِ ـ: كانَ رَجُلاً عاقِلاً في دُنياهُ ، داهِيَةً خَطيبا ، لَهُ قَدرٌ وجَلالَةٌ عِندَ أهلِ الدُّنيا . ۱

۶۴۴۲.اُسد الغابة :كانَ عَظيمَ السِّياسَةِ ، ضابِطا لِما يَتَوَلّاهُ . ۲

۶۴۴۳.تاريخ اليعقوبي :كانَ [ المُغيرَةُ ] يَختَلِفُ إلَى امرَأَةٍ مِن بَني هِلالٍ يُقالُ لَها : اُمُّ جَميلٍ ، زَوجَةُ الحَجّاجِ بنِ عَتيكٍ الثَّقَفِيِّ ، فَاستَرابَ بِهِ جَماعَةٌ مِنَ المُسلِمينَ ، فَرَصَدَهُ أبو بَكرَةَ ونافِعُ بنُ الحارِثِ وشِبلُ بنُ مَعبَدٍ وزِيادُ بنُ عُبَيدٍ ، حَتّى دَخَلَ إلَيها فَرَفَعَتِ الرّيحُ السِّترَ فَإِذا بِهِ عَلَيها ، فَوَفَدَ عَلى عُمَرَ ، فَسَمِعَ عُمَرُ صوتَ أبي بَكرَةَ وبَينَهُ وبَينَهُ حِجابٌ ، فَقالَ : أبو بَكرَةَ ! قالَ : نَعَم . قالَ : لَقَد جِئتَ بِشَرٍّ ۳ ! قالَ : إنَّما جاءَ بِهِ المُغيرَةُ .
ثُمَّ قَصَّ عَلَيهِ القِصَّةَ .
فَبَعَثَ عُمَرُ أبا موسَى الأَشعَرِيَّ عامِلاً مَكانَهُ ، وأمَرَهُ أن يُشخِصَ المُغيرَةَ ، فَلَمّا قَدِمَ عَلَيهِ جَمَعَ بَينَهُ وبَينَ الشُّهودِ ، فَشَهِدَ الثَّلاثَةُ ، وأقبَلَ زِيادٌ ، فَلَمّا رَآهُ عُمَرُ قالَ : أرى وَجهَ رَجُلٍ لا يُخزِي اللّهُ بِهِ رَجُلاً مِن أصحابِ مُحَمَّدٍ ، فَلَمّا دَنا قالَ : ما عِندَكَ يا سَلحَ العُقابِ ؟ قالَ : رَأَيتُ أمرا قبيحا ، وسَمِعتُ نَفَسا عالِيا ، ورَأَيتُ أرجُلاً مُختَلِفَةً ، ولَم أرَ الَّذي مِثلَ الميلِ فِي المُكحُلَةِ .
فَجَلَدَ عُمَرُ أبا بَكرَةَ ، ونافِعا ، وشِبلَ بنَ مَعبَدٍ ، فَقامَ أبو بَكرَة وقالَ : أشهَدُ أنَّ المُغيرَةَ زانٍ، فَأَرادَ عُمَرُ أن يَجلِدَهُ ثانَيِةً ، فَقالَ لَهُ عَلِيٌّ : إذا تُوَفّي صاحِبَكَ حِجارَةً ۴ .
وكانَ عُمَرُ إذا رَأَى المُغيرَةَ قالَ : يا مُغيرَةُ ، ما رَأَيتُكَ قَطُّ إلّا خَشيتُ أن يَرجُمَنِي اللّهُ بِالحِجارَةِ . ۵

1.الاستيعاب : ج ۲ ص ۱۰۰ الرقم ۸۲۹ .

2.اُسد الغابة : ج ۲ ص ۳۳۷ الرقم ۱۸۰۰ .

3.في المصدر : « ببشر » ، والصواب ما أثبتناه ، أو « لِشَرٍّ » كما في تاريخ الطبري .

4.في تاريخ دمشق : « فقال له عليٌّ : يا أمير المؤمنين ، إذا تكمل شهادته أربعة ، ويحلّ على صاحبك الرجم ! فترَكَه » .

5.تاريخ اليعقوبي : ج ۲ ص ۱۴۶ ؛ تاريخ دمشق : ج ۶۰ ص ۳۵ ـ ۳۹ نحوه ، تاريخ الطبري : ج ۴ ص ۶۹ ـ ۷۲ ، الأغاني : ج ۱۶ ص ۱۰۳ ـ ۱۱۰ وفيه عن الشعبي «كانت اُمّ جميل بنت عمر ـ الَّتي رُمي بها المغيرة بن شعبة ـ بالكوفة تختلف إلى المغيرة في حوائجها ، فيقضيها لها ، قال : ووافقت عمر بالموسم والمغيرة هناك ، فقال له عمر : أ تعرف هذه ؟ قال : نعم ، هذه اُمّ كلثوم بنت عليّ . فقال له عمر : أ تتجاهل عليَّ ؟ ! واللّه ما أظنّ أبا بكرة كذب عليك ، وما رأيتك إلّا خفت أن اُرمى بحجارة من السماء» .

  • نام منبع :
    دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج13
    سایر پدیدآورندگان :
    همکار: طباطبايي، محمدكاظم؛ طباطبايي نژاد، محمود؛ مترجم: مسعودی، عبدالهادی
    تعداد جلد :
    14
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1386
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 59943
صفحه از 621
پرینت  ارسال به