79 قَرَظَة بن كعب انصارى

ابو عمرو قَرَظَة بن كعب بن ثَعْلَبه انصارى خَزرَجى از صحابيان پيامبر صلى الله عليه و آله و از فقيهان اصحاب ^۱ به شمار است. او در جنگ اُحد وجنگ هاى پس از آن، شركت كرد.
او به هنگام خلافت عمر ، رى را فتح كرد و به روزگار خلافت على عليه السلام كارگزار كوفه ، بِهْقُبادات ^۲ و مسئول خراجِ منطقه بين النهرين بود .
او در جنگ ها همراه مولا عليه السلام بود ^۳ و در زمانى كه على عليه السلام در كوفه بود ، زندگى را بدرود گفت و امام عليه السلام بر او نماز خواند . ^۴

1.در تهذيب الكمال : ج ۲۳ ص ۵۶۴ ش ۴۸۶۴ و الاستيعاب : ج ۳ ص ۳۶۵ ش ۲۱۹۲ و اُسد الغابة : ج ۴ ص ۳۸۰ ش ۴۲۹۱ ، آمده است : «مردى فاضل بود» .

2.در الأخبار الطوال : ص ۱۵۳ ، آمده است : «قُرْط بن كعب» .

3.در تاريخ الإسلام : ج ۳ ص ۶۶۲ ، آمده است : «سپس با على عليه السلام به جمل رفت و پس از آن در صِفّين ، حضور يافت» و در منبعى ديگر آمده است : «او در آن روز (جنگ صفّين) ، پرچم انصار را به دست داشت» (تاريخ بغداد : ج ۱ ص ۱۸۵ ش ۲۳) .

4.در الاستيعاب : ج ۳ ص ۳۶۵ ش ۲۱۹۲ وتهذيب الكمال : ج ۲۳ ص ۵۶۴ ش ۴۸۶۴ آمده است : «و گفته شده است كه در روزگار حكومت مغيرة بن شعبه وفات كرد» .

دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج13

460

79 قَرَظَةُ بنُ كَعبٍ الأَنصارِيُّ

قرظة بن كعب بن ثعلبة الأنصاري الخزرجي ، يُكنّى أبا عمر . من صحابة النّبيّ صلى الله عليه و آله ^۱ وفقهائهم ^۲ . اشترك في غزوة اُحد وما تلاها من غزوات ^۳ .
فتح الري في زمن عمر ^۴ . وليَ الكوفة ^۵ ، وبِهْقُباذات ^۶^۷ ، وخراج ما بين النّهرين في خلافة الإمام أمير المؤمنين عليه السلام ^۸ .
كان مع الإمام عليه السلام في حروبه ^۹ ، وتوفّي في أيّام خلافة الإمام عليه السلام بالكوفة فصلّى عليه الإمام عليه السلام . ^۱۰

1.المستدرك على الصحيحين : ج ۱ ص ۱۸۳ ح ۳۴۷ ، التاريخ الكبير : ج ۷ ص ۱۹۳ الرقم ۸۵۸ ، الطبقات الكبرى : ج ۶ ص ۱۷ ، تهذيب الكمال : ج ۲۳ ص ۵۶۳ الرقم ۴۸۶۴ ، تهذيب التهذيب : ج ۴ ص ۵۲۷ الرقم ۶۵۱۱ .

2.تاريخ الإسلام للذهبي : ج ۳ ص ۶۶۱ ، تهذيب الكمال : ج ۲۳ ص ۵۶۴ الرقم ۴۸۶۴ ، الاستيعاب : ج ۳ ص ۳۶۵ الرقم ۲۱۹۲ ، اُسد الغابة : ج ۴ ص ۳۸۰ الرقم ۴۲۹۱ وفيها «كان فاضلاً» .

3.تهذيب الكمال : ج ۲۳ ص ۵۶۳ الرقم ۴۸۶۴ ، الاستيعاب : ج ۳ ص ۳۶۵ الرقم ۲۱۹۲ ، اُسد الغابة : ج ۴ ص ۳۸۰ الرقم ۴۲۹۱ ، الإصابة : ج ۵ ص ۳۲۹ الرقم ۷۱۱۳ .

4.تاريخ الطبري : ج ۴ ص ۱۴۸ ، تهذيب الكمال : ج ۲۳ ص ۵۶۳ الرقم ۴۸۶۴ ، الاستيعاب : ج ۳ ص ۳۶۵ الرقم ۲۱۹۲ ، تاريخ الإسلام للذهبي : ج ۳ ص ۶۶۲ ؛ تاريخ اليعقوبي : ج ۲ ص ۱۵۷ .

5.تاريخ الطبري : ج ۴ ص ۴۹۹ ، تهذيب الكمال : ج ۲۳ ص ۵۶۴ الرقم ۴۸۶۴ ، مروج الذهب : ج ۲ ص ۳۶۸ ، اُسد الغابة : ج ۴ ص ۳۸۰ الرقم ۴۲۹۱ ، تاريخ خليفة بن خيّاط : ص ۱۵۲ ؛ الجمل : ص ۲۶۵ .

6.بِهْقُباذ : اسم لثلاث كور ببغداد من أعمال سقي الفرات ، منسوبة إلى قباذ بن فيروز والد أنوشروان (معجم البلدان : ج ۱ ص ۵۱۶) .

7.وقعة صفّين : ص ۱۱ ؛ الأخبار الطوال : ص ۱۵۳ وفيه «قرط بن كعب» .

8.أنساب الأشراف : ج ۳ ص ۲۰۵ .

9.الاستيعاب : ج ۳ ص ۳۶۵ الرقم ۲۱۹۲ ، اُسد الغابة : ج ۴ ص ۳۸۰ الرقم ۴۲۹۱ ، تاريخ الإسلام للذهبي : ج ۳ ص ۶۶۲ وفيه «ثمّ سار إلى الجمل مع عليّ ، ثمّ شهد صفّين» ، تاريخ بغداد : ج ۱ ص ۱۸۵ الرقم ۲۳ وفيه «كان على راية الأنصار يومئذٍ» أي يوم صفّين .

10.الطبقات الكبرى : ج ۶ ص ۱۷ ، تاريخ بغداد : ج ۱ ص ۱۸۵ الرقم ۲۳ ، تاريخ الإسلام للذهبي : ج ۳ ص ۶۶۲ ، الاستيعاب : ج ۳ ص ۳۶۵ الرقم ۲۱۹۲ ، تهذيب الكمال : ج ۲۳ ص ۵۶۴ الرقم ۴۸۶۴ وليس فيه صلاة عليّ عليه السلام عليه . وفيهما «وقيل : توفّي في إمارة المغيرة بن شعبة» .