501
دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج13

اين رو ، بركنارى قيس بن سعد مى تواند تأييد اعتراض اين ياران باشد .
7 . آن گاه كه هواداران عثمان در مصر شورش كردند ، امام على عليه السلام مالك اشتر را به حكومت مصر گمارد . مالك ، شخصى شجاع و دلير بود و وجهه نظامى او بر صبغه سياسى اش رجحان داشت . امام عليه السلام همچنين از هاشم بن عُتْبه ياد كرده و صلاحيت او را براى حكومت مصر ، تأييد كرده است . انتخاب مالك و يادكردِ از هاشم ، نشان مى دهد كه امام على عليه السلام موافق با اقدامات نظامى در مصر بوده و سازش را نمى پذيرفته است .
8 . امام على عليه السلام از قيس بن سعد نيز به عنوان فرد شايسته اى براى حكومت مصر ، نام برد ؛ ولى او را دوباره به اين سِمت ، منصوب نكرد و او را به آذربايجان فرستاد كه در آن روزگار ، دورافتاده بود و اهميّت چندانى نداشت .
همچنين هيچ گزارش تاريخى اى از مذاكره امام عليه السلام با قيس درباره حكومت دوباره او بر مصر در دست نداريم .


دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج13
500

ابى بكر ، جايگزين او شد . به عبارت ديگر ، قيس ، حدود هشت ماهْ فرماندار مصر بوده است .
محمّد بن ابى بكر نيز تا اواخر سال 37 هجرى با اقتدار بر مصر ، حكومت كرد و هيچ گونه شورشى هم در ميان نبود .
4 . پس از پايان يافتن جريان حكميّت وآن گاه كه سپاهيان امام على عليه السلام پراكنده شدند و سپاهيان معاويه اقتدار يافتند ، اوضاع مصر نيز دگرگون شد . هواخواهان عثمان در مصر ـ كه تا آن هنگامْ خاموش بودند ـ ، سر به اعتراض برداشتند .
سپاه شام به رهبرى عمرو عاص ـ كه حكومت مصر را مزد همكارى اش با معاويه مى دانست ـ به مصر ، حمله كردند و با كمك هواخواهان عثمان در مصر ، توانستند محمّد بن ابى بكر را شكست دهند .
در آن زمان ، موقعيت به گونه اى نبود كه امام على عليه السلام بتواند نيروى كمكى براى محمّد بن ابى بكر بفرستد و سپاهيان طرفدار محمّد بن ابى بكر نيز آن اندازه نبودند كه بتوانند در مقابل سپاه شام ، پايدارى كنند .
5 . از آنچه گذشت ، معلوم شد كه انتخاب محمّد بن ابى بكر در ظرف زمانىِ خود ، انتخابى كاملاً بجا و مطابق قواعد سياسى بوده است و مدّت زمان حكومت او بر مصر نيز حدود دو برابر زمان حكومت قيس بن سعد ، و شكست او ناشى از عواملى خارج از اختيارش بوده است .
6 . سياست قيس بن سعد ، اگرچه مصر را آرام نگاه داشت ، امّا مورد سؤال و انتقاد است . قيس بن سعد در آغاز خلافت امام على عليه السلام ـ كه اوج اقتدار حكومت ايشان بود ـ مى بايست از هواداران عثمان در مصر ، بيعت مى گرفت و اگر اين گونه مى كرد ، مخالفت هاى بعدى آنان فراگير نمى شد تا زمينه ورود سپاه شام ، فراهم گردد . اين سياست قيس ، مورد موافقت ياران انقلابى امام عليه السلام و شايد خود حضرت نيز نبود و از

  • نام منبع :
    دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج13
    سایر پدیدآورندگان :
    همکار: طباطبايي، محمدكاظم؛ طباطبايي نژاد، محمود؛ مترجم: مسعودی، عبدالهادی
    تعداد جلد :
    14
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1386
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 40317
صفحه از 621
پرینت  ارسال به