447
دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج12

به آن جا مى آمد تا از معاويه اجازه رفتن به نزدش را بگيرد.
شهرهاى رقّه ، رُها، ۱ قَرقيسيا ۲ و حَرّان ۳ در قلمرو معاويه بود و زمامدار آن جا ، ضحّاك بن قيس بر آنها فرمان روايى مى كرد . شهرهاى هيت، ۴ عانات، ۵ نصيبين، ۶ دارا، ۷ آمِد ، ۸ و سِنجار ۹ نيز در قلمرو حكومت على عليه السلام بودند و مالك اَشتر بر آن جاها فرمان روايى مى كرد . اين دو ، هر ماه در جنگ بودند.

1.رُها ، از شهرهاى تركيّه است كه ميان شام و موصل (از سمت شمال شرقى فرات) در بالادست رقّه و حرّان ، قرار دارد . اين شهر ، امروزه با دو نام : اِدِس و اُورفا ، شناخته مى شود (ر .ك : جغرافياى تاريخى سرزمين هاى خلافت شرقى : ص ۱۱۱) .

2.قَرقيسيا ، شهرى در كنار رود خابور (از سرشاخه هاى فرات) در نزديكى منطقه عمومى صفّين و رقّه است و محلّ ريزش رود خابور به فرات است (ر .ك : معجم البلدان : ج ۴ ص ۳۲۸) .

3.حَرّان ، شهر مركزىِ ديار مُضَر است كه فاصله آن تا رُها ، يك روز و فاصله آن تا رقّه ، دو روز است . حرّان ، بر سر راه موصل ، شام و روم واقع شده است . در زمان عمر ، عياض بن غنم ، آن را فتح كرد . حرّان ، همان شهرى است كه حضرت ابراهيم عليه السلام اوّلين هجرتش را به سوى آن انجام داد (معجم البلدان : ج ۲ ص ۲۳۵) .

4.هيت ، شهرى در عراق است ، در كنار رود فرات ، از نواحى بغداد و بالادست انبار (معجم البلدان : ج ۵ ص ۴۲۱) .

5.عانه ، شهرى مشهور در عراق است ، ميان رَقّه و هيت ، كه آن را با توابعش ، «عانات» گفته اند و در نزديكى «حديثه» بر كرانه فرات ، واقع شده است (معجم البلدان : ج ۴ ص ۷۲) .

6.نصيبين ، شهرى است آباد بر سر راه جاده اصلى موصل به شام (معجم البلدان : ج ۵ ص ۲۸۸) .

7.دارا ، شهرى است بر بلندى كوهى ميان نصيبين و مارِدين ، و از شهرهاى ناحيه جزيره شمرده مى شود (معجم البلدان : ج ۲ ص ۴۱۸) .

8.آمِد ، بزرگ ترين شهر ديار بَكْر است كه آن را با سنگ هاى سياه بر روى شبه جزيره اى در دل دجله ساخته اند و دجله ، چون هلالى ، آن را دربر دارد و دور مى زند (معجم البلدان : ج ۱ ص ۵۶) . آمِد را امروزه «ديار بَكْر» مى گويند .

9.سِنجار ، شهرى مشهور در ناحيه جزيره كه تا موصل ، سه روز راهْ فاصله دارد (معجم البلدان : ج ۳ ص ۲۶۲) . اكنون در شمال غرب عراق ، واقع است و ساكنان آن ، كُرد و از فرقه يزيديّه اند و آب آشاميدنى آنها از رودخانه خابور (از سرشاخه هاى فراتْ) تأمين مى شود .


دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج12
446

آگاه باشيد! قبيله ثقيف ، مردمى نيرنگبازند كه به هيچ پيمانى وفا نمى كنند و با عرب ، چنان دشمنى مى ورزند كه گويى از آنان نيستند . البتّه در بين آنان ، گاه ، فرد صالحى پيدا مى شود ، از جمله : عروة بن مسعود و ابو عبيد بن مسعود (كه در روز قُسُّ الناطف ، ۱ شهيد شد) . فرد صالح در قبيله ثقيف ، كمياب است . ..».

12 . يزيد بن حُجَيّه

ابراهيم بن هلال در كتاب الغارات آورده است كه : از جمله كسانى كه از على عليه السلام جدا شدند و به معاويه پيوستند ، يزيد بن حُجَيّه تَيمى (از بنى تَيم بن ثعلبة بن بكر بن وائل) بود .
على عليه السلام وى را بر منطقه رى و دَشتَبى ۲ گماشت . وى خوارج را شكست داد و غنايم را براى خود برداشت .
على عليه السلام وى را زندانى كرد و غلامش سعد را بر وى گماشت. ابن حُجَيّه در حالى كه سعد در خواب بود ، به اسبش نزديك شد ، به سوى معاويه گريخت و چنين سرود :

سعد را گول زدم و با اسبم ، راندم به سوى
شام و آن را كه بهترين است ، برگزيدم.

بر سعد ، نيرنگ زدم ، در حالى كه وى در زير عبايى خوابيده بود
سعد ، جوانى خام و گولخور است.

آن گاه به منطقه رَقّه ۳ آمد كه [ در آن روزها] ، هر كه از على عليه السلام جدا مى شد ، نخست

1.ر .ك : ص ۴۱۸ پاورقى ح ۶۲۰۹ .

2.دَشتَبىْ يا دشتابى يا دستَبا ، دشتى پُر آب و منطقه اى آباد ، در غرب رى به سمت همدان ، كه با اين دو شهر ، پيوند داشت و مركز آن ، يزد آباد ، در محلّ «بويين زهرا»ى امروزى بود (ر . ك : جغرافياى تاريخى كشورهاى اسلامى : ج ۳ ص ۱۸۱) .

3.رَقّه ، يكى از شهرهاى شناخته شده سوريّه است كه در كنار رود فراتْ واقع شده و فاصله آن تا حَرّان ، سه روز است (ر . ك : معجم البلدان : ج ۳ ص ۵۹) .

  • نام منبع :
    دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج12
    سایر پدیدآورندگان :
    همکار: طباطبايي، محمدكاظم؛ طباطبايي نژاد، محمود؛ مترجم: سلطانی، محمدعلی
    تعداد جلد :
    14
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1386
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 70986
صفحه از 591
پرینت  ارسال به