205
دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج11

5 / 5

مورچه

۵۳۳۲.امام على عليه السلام :آيا به كوچك چيزى كه آفريده ، نمى نگرند كه چگونه آفرينشش را استوار ساخته و تركيبش را مستحكم كرده و براى او گوش و چشم نهاده و بدو استخوان و پوست داده است؟
به مورچه بنگريد كه با همه كوچكىِ جُثّه و ظرافت اندام ـ كه به چشم نمى آيد و به انديشه درك نمى گردد ـ چگونه بر زمين مى جنبد و به روزى اش دست مى يابد ، دانه را به لانه اش مى بَرد و آن را در قرارگاه خود فراهم مى آورَد . در روزهاى گرم ، براى سرمايش جمع مى كند و هنگام ورود [ و اقامت در لانه خويش] ، براى زمان بازگشتن ، ذخيره مى كند . روزى اش ضمانت گرديده و در خور نيازش ، روزى داده شده است .
خداى نعمت بخش ، او را فراموش نمى كند و پروردگار پاداش دهنده ، او را از روزى محروم نمى سازد ، گرچه در دل صخره خشك و سنگ سخت باشد . و اگر در بالا و پايين گذرگاه خوراكش و آنچه درون اوست از سراستخوان هاى پهلو و شكمش و چشم و گوشى كه در سرش قرار دارند ، بينديشى ، از آفرينش او شگفت زده مى شوى و از توصيف آن ، به رنج و سختى مى افتى .
بلندمرتبه است آن كه او را بر پاهايش استوار كرد و بر استوانه هاى پيكرش بساخت! در آفرينش او ، هيچ كس شريك خدا نبود ، و هيچ توانمندى وى را در آفرينش آن ، يارى نكرد .
اگر انديشه ات را در راه هاى گوناگون به كار گيرى تا به نهايتِ آن برسى ، برهانْ جز به اين راهنمايى ات نخواهد كرد كه آفريننده مورچه ، همان آفريننده خرما بُن [ با همه بلندى و ستبرى اش] است ، به خاطر دقّتى كه جدا جدا در [ آفرينش ]هر چيز به كار رفته است و تفاوت هاى دقيقى كه در خلقت هر جاندار با جاندار ديگر نهفته است ، و اين كه [ براى خداوند] در كار آفرينش ، ميان اجسام سخت و نرم ، و سنگين و سبك ، و قوى و ضعيف ، هيچ فرقى نيست .


دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج11
204

5 / 5

النَّملَة

۵۳۳۲.الإمام عليّ عليه السلام :أ لا يَنظُرونَ إلى صَغيرِ ما خَلَقَ كَيفَ أحكَمَ خَلقَهُ ، وأتقَنَ تَركيبَهُ ، وفَلَقَ لَهُ السَّمعَ وَالبَصَرَ ، وسَوّى لَهُ العَظمَ وَالبَشَرَ ! انظُروا إلَى النَّملَةِ في صِغَرِ جُثَّتِها ولَطافَةِ هَيئَتِها ، لا تَكادُ تُنالُ بِلَحظِ البَصَرِ ، ولا بِمُستَدرَكِ الفِكَرِ ، كَيفَ دَبَّت عَلى أرضِها ، وصُبَّت عَلى رِزقِها ، تَنقُلُ الحَبَّةَ إلى جُحرِها ، وتُعِدُّها في مُستَقَرِّها . تَجمَعُ في حَرِّها لِبَردِها ، وفي وِردِها لِصَدرِها ، مَكفولٌ بِرِزقِها مَرزوقَةٌ بِوفقِها ، لا يُغفِلُهَا المَنّانُ ، ولا يَحرِمُهَا الدَّيّانُ ولَو فِي الصَّفَا اليابِسِ وَالحَجَرِ الجامِسِ ۱ ! ولَو فَكَّرتَ في مَجاري أكلِها في عُلوِها وسُفلِها ، وما فِي الجَوفِ مِن شَراسيفِ ۲ بَطنِها ، وما فِي الرَّأسِ مِن عَينِها واُذُنِها لَقَضَيتَ مِن خَلقِها عَجَباً ، ولَقيتَ مِن وَصفِها تَعَباً !
فَتَعالَى الَّذي أقامَها عَلى قَوائِمِها ، وبَناها عَلى دَعائِمِها ! لَم يَشرَكهُ في فِطرَتِها فاطِرٌ ، ولَم يُعِنهُ عَلى خَلقِها قادِرٌ . ولَو ضَرَبتَ في مَذاهِبِ فِكرِكَ لِتَبلُغَ غاياتِهِ ، ما دَلَّتكَ الدَّلالَةُ إلّا عَلى أنَّ فاطِرَ النَّملَةِ هُوَ فاطِرُ النَّخلَةِ ، لِدَقيقِ تَفصيلِ كُلِّ شَيءٍ ، وغامِضِ اختِلافِ كُلِّ حَيٍّ . ومَا الجَليلُ وَاللَّطيفُ وَالثَّقيلُ وَالخَفيفُ وَالقَوِيُّ وَالضَّعيفُ في خَلقِهِ إلّا سَواءٌ . ۳

1.الجَمْس ـ بالفتح ـ : الجامِدُ (النهاية : ج ۱ ص ۲۹۴ «جمس») .

2.الشُّرسُوف واحد الشَّراسيف ، وهي أطراف الأضلاع المشرِفة على البطن ، وقيل : هو غُضروف مُعلّق بكلّ بَطن (النهاية : ج ۲ ص ۴۵۹ «شرسف») .

3.نهج البلاغة : الخطبة ۱۸۵ ، الاحتجاج : ج ۱ ص ۴۸۱ ح ۱۱۷ ، بحار الأنوار : ج ۳ ص ۲۶ ح ۱ ؛ ربيع الأبرار : ج ۴ ص ۴۸۱ وفيه إلى «قادر» .

  • نام منبع :
    دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج11
    سایر پدیدآورندگان :
    همکار: طباطبايي، محمدكاظم؛ طباطبايي نژاد، محمود؛ مترجم: سلطانی، محمدعلی
    تعداد جلد :
    14
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1386
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 100578
صفحه از 613
پرینت  ارسال به