275
دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج11

۵۴۹۰.امام على عليه السلام :سه چيز موجب محبّت مى گردد : خوش خُلقى ، نرم خويى ، و فروتنى .

۵۴۹۱.امام على عليه السلام :جامه شرم و حيا بر تن كن ، و وفادارى را زره خود بگير ، و برادرى را پاس دار ، و گفتگو با زنان را كم كن تا ارجمندى ات كامل شود .

۵۴۹۲.امام على عليه السلام :با كم سخن گفتن ، هيبتْ حاصل مى شود ، و با انصاف ، دوستانْ افزون مى شوند ، و با بخشش ، منزلتْ فزونى مى گيرد ، و با فروتنى ، نعمتْ كامل مى گردد ، و با تحمّل رنج ها ، سرورى واجب مى شود ، و با روش عادلانه ، دشمنْ مقهور مى شود ، و با بردبارى در برابر نابخرد ، ياران [ تو ]عليه او فزونى مى گيرند .

۵۴۹۳.امام على عليه السلام :در هنگام بريدن برادرت از تو ، خود را به پيوند با او وا دار و به گاهِ روى گردانى ، لطف و مهربانى بورز و زمان بُخل ورزى ، بخشش كن و به هنگام دورى ، نزديك باش و به وقت سختگيرى ، نرم شو و به وقت ديدنِ جرم ، عذرپذير باش ، آن سان كه گويى تو برده اش هستى و او نعمت بخش تو بوده است . مبادا چنين نيكى اى را در غير جاى خود و با غير اهل آن ، انجام دهى .
دشمنِ دوستت را دوست مگير كه به دشمنى با دوستت كشانده خواهى شد . در پنددهى به برادرت ـ در نيك و بد ـ يك رنگ باش . خشم خويش را جُرعه جُرعه فرو بَر ؛ چرا كه هيچ جرعه اى را شيرين فرجام تر و خوش پايان تر از آن نديدم . با آن كس كه بر تو درشتى مى كند ، نرمى كن ، باشد كه به زودى با تو نرمى ورزد ، و بر دشمنت راه بخشش پيش گير كه شيرين ترينِ دو پيروزى است .
اگر خواستى با برادرت قطع رابطه كنى ، جايى براى دوستىِ او ، نزد خود باقى بگذار تا اگر روزى پشيمان شد ، جايى براى بازگشت داشته باشد . هر كه گمانِ نيك بر تو دارد ، با كار نيك گمانش را تصديق كن و با تكيه بر آنچه بين تو و برادرت است ، حقّ او را ضايع مكن ؛ چون كسى كه حقّش را ضايع كنى ، برادرت نخواهد بود .
مبادا خانواده ات بدبخت ترينِ مردم در نزد تو باشند . دل به آن كس مبند كه از تو روى گردانده و مبادا برادرت در قطع رابطه با تو ، قوى تر از تو بر پيوند زدن باشد و در بدى كردن بر تو ، توانمندتر از تو بر احسان ورزيدن باشد . مبادا ستمِ آن كه به تو ستم ورزيده ، بر تو بزرگ آيد ؛ چون او در زيان خود و سود تو كوشيده است . و پاداش كسى كه تو را شاد كند ، اين نيست كه با وى بد كنى .


دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج11
274

۵۴۹۰.عنه عليه السلام :ثَلاثٌ يوجِبنَ المَحَبَّةَ : حُسنُ الخُلُقِ ، وحُسنُ الرِّفقِ ، وَالتَّواضُعُ . ۱

۵۴۹۱.عنه عليه السلام :تَسَربَلِ الحَياءَ ، وَادَّرِعِ الوَفاءَ ، وَاحفَظِ الإِخاءَ ، وأقلِل مُحادَثَةَ النِّساءِ يَكمُل لَكَ السَّناءُ . ۲

۵۴۹۲.عنه عليه السلام :بِكَثرَةِ الصَّمتِ تَكونُ الهَيبَةُ ، وبِالنَّصَفَةِ يَكثُرُ المُواصِلونَ ، وبِالإِفضالِ تَعظُمُ الأَقدارُ ، وبِالتَّواضُعِ تَتِمُّ النِّعمَةُ ، وبِاحتِمالِ المُؤَنِ يَجِبُ السُّؤدَدُ ، وبِالسّيرَةِ العادِلَةِ يُقهَرُ المُناوِئُ ، وبِالحِلمِ عَنِ السَّفيهِ تَكثُرُ الأنصارُ عَلَيهِ . ۳

۵۴۹۳.عنه عليه السلام :اِحمِل نَفسَكَ مِن أخيكَ عِندَ صَرمِهِ عَلَى الصِّلَةِ ، وعِندَ صُدودِهِ عَلَى اللَّطَفِ وَالمُقارَبَةِ ، وعِندَ جُمودِهِ عَلَى البَذلِ ، وعِندَ تَباعُدِهِ عَلَى الدُّنُوِّ ، وعِندَ شِدَّتِهِ عَلَى اللّينِ ، وعِندَ جُرمِهِ عَلَى العُذرِ حَتّى كَأَنَّكَ لَهُ عَبدٌ وكَأَنَّهُ ذو نِعمَةٍ عَلَيكَ . وإيّاكَ أن تَضَعَ ذلِكَ في غَيرِ مَوضِعِهِ أو أن تَفعَلَهُ بِغَيرِ أهلِهِ . لا تَتَّخِذَنَّ عَدُوَّ صَديقِكَ صَديقاً فَتُعادِيَ صَديقَكَ ، وَامحَض أخاكَ النَّصيحَةَ حَسَنَةً كانَت أو قَبيحَةً . وتَجَرَّعِ الغَيظَ فَإِنّي لَم أرَ جُرعَةً أحلى مِنها عاقِبَةً ولا ألَذَّ مَغَبَّةً . ولِن لِمَن غالَظَكَ فَإِنَّهُ يوشِكُ أن يَلينَ لَكَ . وخُذ عَلى عَدُوِّكَ بِالفَضلِ فَإِنَّهُ أحلَى الظَّفَرينِ وإن أرَدتَ قَطيعَةَ أخيكَ فَاستَبقِ لَهُ مِن نَفسِكَ بَقِيَّةً يَرجِعُ إلَيها إن بَدا لَهُ ذلِكَ يَوماً ما . ومَن ظَنَّ بِكَ خَيراً فَصَدِّق ظَنَّهُ . ولا تُضيعَنَّ حَقَّ أخيكَ اتِّكالاً عَلى ما بَينَكَ وبَينَهُ فَإِنَّهُ لَيسَ لَكَ بِأَخٍ مَن أضَعتَ حَقَّهُ . ولا يَكُن أهلُكَ أشقَى الخَلقِ بِكَ . ولا تَرغَبَنَّ فيمَن زَهِدَ عَنكَ ، ولا يَكونَنَّ أخوكَ أقوى عَلى قَطيعَتِكَ مِنكَ عَلى صِلَتِهِ ، ولا تَكونَنَّ عَلَى الإِساءَةِ أقوى مِنكَ عَلَى الإِحسانِ ، ولا يَكبُرَنَّ عَلَيكَ ظُلمُ مَن ظَلَمَكَ ، فَإِنَّهُ يَسعى في مَضَرَّتِهِ ونَفعِكَ ، ولَيسَ جَزاءُ مَن سَرَّكَ أن تَسوءَهُ . ۴

1.غرر الحكم : ح ۴۶۸۴ ، عيون الحكم والمواعظ : ص ۲۱۲ ح ۴۲۳۵ .

2.غرر الحكم : ح ۴۵۳۶ ، عيون الحكم والمواعظ : ص ۲۰۲ ح ۴۰۹۸ .

3.نهج البلاغة : الحكمة ۲۲۴ ، نزهة الناظر : ص ۴۷ ح ۱۵ ، بحار الأنوار : ج ۶۹ ص ۴۱۰ ح ۱۲۶ ؛ ينابيع المودّة : ج ۲ ص ۲۴۴ ح ۶۸۶ وفيه إلى «تتمّ النعمة» .

4.نهج البلاغة : الكتاب ۳۱ ، كشف المحجّة : ص ۲۳۲ عن عمرو بن أبي المقدام عن الإمام الباقر عنه عليهماالسلام ، تحف العقول : ص ۸۱ نحوه ، بحار الأنوار : ج ۷۴ ص ۱۶۸ ح ۳۵ وراجع دستور معالم الحكم : ص ۶۳ .

  • نام منبع :
    دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج11
    سایر پدیدآورندگان :
    همکار: طباطبايي، محمدكاظم؛ طباطبايي نژاد، محمود؛ مترجم: سلطانی، محمدعلی
    تعداد جلد :
    14
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1386
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 101207
صفحه از 613
پرینت  ارسال به