على عليه السلام شعرى بجز اين دو بيت ، نسروده است:
قريش ، آرزومند است كه مرا به قتل برساند
آنان كار نيك نمى كنند و پيروز هم نمى شوند .
اگر كشته شوم ، اين خط و اين نشان كه آنان
با دشوارى هايى دست به گريبان شوند كه آثار آن، همواره پابرجا بماند . ^۱
اين دو سخن ، هر دو ناصواب و افراط در نفى اشعار امام عليه السلام است و كسانى در نقد سخن مازِنى بيان داشته اند كه ابيات ديگرى از امام عليه السلام نقل گرديده است كه به آسانى نمى شود از آنها گذشت. علّامه مجلسى با اين كه حكم انتساب تمام آنچه در ديوانِ مشهورِ منسوب به مولا عليه السلام را محلّ تأمّل دانسته، اما انتساب ديوان را به آن حضرت ، مشهور مى داند. ^۲
به هر حال ، ردّ پاى آثارى كه نشان از جمع و تدوين اشعار امام على عليه السلام دارند ، بسى دير پاى است . نجاشى در ضمن شمارش آثار ابو احمد عبد العزيز بن يحيى جَلودى اَزْدى بصرى (م 332 ق) ، از جمله نوشته است:
كتاب «شعر على عليه السلام » . ^۳
مشهورترين و كهن ترين مجموعه موجود از اشعار امير مؤمنان ، أنوار العقول من أشعار وصىّ الرسول است كه قطب الدين محمّد بيهقى كَيدُرى ، آن را بر اساس دو جمع و تدوين پيش از خود ، و نيز گزارش ها و نقل هاى يافته شده در لابه لاى آثار مكتوب ، سامان داده است. كَيدُرى ، خود در مقدّمه كتاب، محتواى اين ديوان و چگونگى محتواى آن را بدين گونه گزارش كرده است:

سرگردان است» .
به نظر ما ، اين ، اوّلين تقسيم شعر بر پايه مكتب هاى شعرى و هدف هاى شعرسرايى در بين عرب هاست . بنا بر اين ، مقايسه جز در بين اشعار همگون ، روا نيست و تعميم برترى شعرها ، جز از باب غلبه نيست . ^۱
اين گونه نقل ها كه نشانگر داورى هاى مولا عليه السلام درباره شعر و شاعران است ، در متون كهن ، كم نيست ^۲ و اينها ـ همان گونه كه عقّاد آورده است ـ نشانى است از جايگاه والاى مولا عليه السلام در شعر و شاعرى ، كه او «اميرِ بيان» بود و «خداوندگارِ سخن».
بر پايه اسناد تاريخى ، امام عليه السلام شعر مى سروده است و به شعر و بهره ورى از آن (با معيارهاى مورد تأكيد خويش) ، توصيه مى كرده است ^۳ و در ضمن خطابه ها، نگاشته ها و... به اشعار ديگران ، تمثّل مى جسته است؛ اما با اين همه ، عالمان و مورّخان ، از ديرباز ، در انتساب همه آنچه به نام على عليه السلام بر جاى مانده است به مولا عليه السلام ، تأمّل داشته اند و در چگونگى اشعار منتسَب به مولا ، فراوان سخن گفته اند . ^۴ از جاحظ نقل كرده اند كه مى گفته است:
على عليه السلام ، جز رَجَز ، شعرى نسروده است. ^۵
ياقوت حَمَوى به نقل از ابو عثمان مازِنى آورده است كه: