387
دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج8

۳۶۹۱.امام على عليه السلام :مَثَل من در بين شما، چون چراغ در تاريكى است كه هركس در آن تاريكى درآيد، از نورش بهره مى گيرد. پس اى مردم! گوش داريد و فرا گيريد و گوش دلتان را شنوا كنيد تا بفهميد.

۳۶۹۲.امام على عليه السلام :همّت و انديشه من در اين است كه نفْس خود را با پرهيزگارى رام مى كنم تا در روز خوف بزرگ، آسوده باشد و بر اطراف لغزشگاه، استوار مانَد... سوگند به خدا ـ سوگندى كه در آن، مشيّت خدا را استثنا مى كنم ـ ، خود را چنان به رياضت وا مى دارم كه به قرص نانى ـ اگر به آن دست يابم ـ ، خوش حال گردد و به عنوان خورش، به نمك، قناعت كند. كاسه چشم را به حال خود گذاشتم كه اشك هايش تهى شود، مانند چشمه اى كه آبش فرو رفته باشد (آن قدر مى گريم تا اشكى نماند).
آيا همان گونه كه گوسفندان در بيابان، شكم خود را پُر مى كنند و مى خوابند و يا دسته ديگرى از آنها در آغُل ها از علف سير مى شوند و استراحت مى كنند، على هم از اين زاد و توشه بخورَد و به استراحت بپردازد؟! چشمش روشن باد كه پس از سال هاى طولانى، از چارپايى يَله و چرنده در گله پيروى نمايد!

۳۶۹۳.امام على عليه السلام :خداوند ـ تبارك و تعالى ـ ، بندگانش را به وسيله من آزمود، و به دست من، دشمنانش را كُشت، و مُنكِرانش را به شمشير من نابود ساخت، و مرا زينت مؤمنان و گرداب مرگ براى ستمكاران، و شمشير خويش عليه مجرمان قرار داد. به وسيله من، پشت پيامبرش را محكم ساخت و با يارى رسانى بر او، مرا گرامى داشت، و به دانش او مرا شرافت بخشيد، به احكامش مرا بزرگى داد، و به وصيّتش مرا ويژه گردانْد و مرا به جانشينى در بين امّتش برگزيد و ـ در حالى كه مهاجران و انصار، دور او را گرفته بودند و مجالس، انباشته از آنان بود ـ ، مى فرمود : «اى مردم! على نسبت به من، چون هارون نسبت به موسى عليه السلام است، جز آن كه پس از من، پيامبرى نيست».
مؤمنان به خدا، سخن پيامبر صلى الله عليه و آله را فهم كردند؛ چون مى دانستند كه من، برادر تنىِ او، چون هارون نسبت به موسى عليه السلام نيستم و پيامبر هم نيستم كه پيامبرى اش به من منتهى شود؛ بلكه اين كلام و كار از جانب او، تعيين من به جانشينى بود؛ چنان كه موسى عليه السلام هارون را جانشين خود قرار داد، وقتى كه مى فرمايد : «در ميان قوم من، جانشينم باش و [ كار آنان را ]اصلاح كن و از راه فسادگران، پيروى مكن» .
و چون كلام آن حضرت ـ هنگامى كه گروهى گفتند : «ما مَوالىِ (ولايت پذيرانِ) پيامبر خداييم» و پيامبر خدا به حجّة الوداع رهسپار شد، آن گاه به غدير خم رسيد و فرمان داد تا برايش چيزى شبيه منبر بسازند و آن گاه بر آن برآمد و بازوى مرا گرفت، آن سان كه سفيدىِ زير دو بازويش پيدا شد و در اجتماع، صدايش را فراز آورد و فرمود ـ : «هر كه من مولاى اويم، على، مولاى اوست. پروردگارا! دوست بدار آن را كه دوست مى داردش و دشمن بدار آن را كه دشمن مى داردش» . بنابراين، دوستى خدا بر پايه دوستى من، و دشمنى خدا بر پايه دشمنى من است، و خداوند در آن روز، اين آيه را فرو فرستاد : «امروز، دين شما را برايتان كامل و نعمت خود را بر شما تمام كردم و اسلام را براى شما [ به عنوان ]آيين برگزيدم» . بنابراين، ولايت من، كمال دين و خشنودى پروردگار است ـ كه يادش بزرگ باد ـ .
و خداوند ـ تبارك و تعالى ـ ، براى ويژه سازىِ من و بزرگداشتى كه هديه من ساخته و تعظيم و تفضيلى كه پيامبر خدا به من بخشيده، اين آيه را فرو فرستاد : «آن گاه به سوى خداوند، مولاى حقيقى شان، برگردانيده شوند. آگاه باشيد كه داورى، از آنِ اوست و او سريع ترينِ حسابرسان است» . من فضايلى دارم كه اگر ياد كنم، بسيار بلند خواهد بود و مشتاق شنيدنش بسيار.


دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج8
386

۳۶۹۱.الإمام عليّ عليه السلام :إنَّما مَثَلي بَينَكُم كَمَثَلِ السِّراجِ فِي الظُّلمَةِ ؛ يَستَضيءُ بِهِ مَن وَلَجَها ، فَاسمَعوا أيُّهَا النّاسُ وعوا ، وأحضِروا آذانَ قُلوبِكُم تَفهَموا . ۱

۳۶۹۲.عنه عليه السلام :إنَّما هِيَ نَفسي أروضُها ۲ بُالتَّقوى ؛ لِتَأتِيَ آمِنَةً يَومَ الخَوفِ الأَكبَرِ ، وتَثبُتَ عَلى جَوانِبِ المَزلَقِ ... وَايمُ اللّهِ ـ يَمينا أستَثني فيها بِمَشيئَةِ اللّهِ ـ لَأَروضَنَّ نَفسي رِياضَةً تَهِشُّ مَعَها إلَى القُرصِ إذا قَدَرتُ عَلَيهِ مَطعوما ، وتَقَنَعُ بِالمِلحِ مَأدوما ، ولَأَدَعَنَّ مُقلَتي كَعَينِ ماءٍ نَضَبَ مَعينَها ، مُستَفرِغَةً دُموعَها .
أ تَمتَلِئُ السّائِمَةُ مِن رِعيِها فَتَبرُكَ ، وتَشبَعُ الرَّبيضَةُ مِن عُشبِها فَتَربِضَ ، ويَأكُلُ عَلِيٌّ مِن زادِهِ فَيَهجَعَ ؟ ! قَرَّت إذا عَينُهُ إذَا اقتَدى بَعدَ السِّنينَ المُتَطاوِلَةِ بِالبَهيمَةِ الهامِلَةِ ، وَالسّائِمَةِ المَرعِيَّةِ . ۳

۳۶۹۳.عنه عليه السلام :إنَّ اللّهَ تَبارَكَ اسمُهُ امتَحَنَ بي عِبادَهُ ، وقَتَلَ بِيَدي أضدَادَهُ ، وأفنى بِسَيفي جُحّادَهُ ، وجَعَلَني زُلفَةً لِلمُؤمِنينَ ، وحِياضَ مَوتٍ عَلَى الجَبّارينَ ، وسَيفَهُ عَلَى المُجرِمينَ ، وشَدَّ بي أزرَ ۴ رَسولِهِ ، وأكرَمَني بِنَصرِهِ ، وشَرَّفَني بِعِلمِهِ ، وحَباني بِأَحكامِهِ ، وَاختَصَّني بِوَصِيَّتِهِ ، وَاصطَفاني بِخِلافَتِهِ في اُمَّتِهِ ؛ فَقالَ صلى الله عليه و آله ـ وقَد حَشَدَهُ المُهاجِرونَ وَالأَنصارُ وَانغَصَّت بِهِمُ المَحافِلُ ـ : أيُّهَا النّاسُ ، إنَّ عَلِيّا مِنّي كَهارونَ مِن موسى ، إلّا أنَّهُ لا نَبِيَّ بَعدي .
فَعَقَلَ المُؤمِنونَ عَنِ اللّهِ نُطقَ الرَّسولِ ، إذ عَرَفوني أنّي لَستُ بِأَخيهِ لِأَبيهِ واُمِّهِ كَما كانَ هارونُ أخا موسى لِأَبيهِ واُمِّهِ ، ولا كُنتُ نَبِيّا فَأقتَضِيَ نُبُوَّةً ، ولكِن كانَ ذلِكَ مِنهُ استِخلافا لي كَمَا استَخَلَفَ موسى هارونَ عليهماالسلام ، حَيثُ يَقولُ : «اخْلُفْنِى فِى قَوْمِى وَأَصْلِحْ وَلَا تَتَّبِعْ سَبِيلَ الْمُفْسِدِينَ»۵ .
وقَولُهُ صلى الله عليه و آله ـ حينَ تَكَلَّمَت طائِفَةً فَقالَت : نَحنُ مَوالي رَسولِ اللّهِ صلى الله عليه و آله ، فَخَرَجَ رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله إلى حَجَّةِ الوِداعِ ثُمَّ صارَ إلى غَديرِ خُمٍّ ، فَأَمَرَ فَاُصلِحَ لَهُ شِبهُ المِنبَرِ ، ثُمَّ عَلاهُ وأخَذَ بِعَضُدي حَتّى رُئِيَ بَياضُ إبطَيهِ ، رافِعا صَوتَهُ قائِلاً في مَحفِلِهِ ـ : «مَن كُنتُ مَولاهُ فَعَلِيٌّ مَولاهُ ، اللّهُمَّ والِ مَن والاهُ وعادِ مَن عاداهُ» ، فَكانَت عَلى وِلايَتي وِلايَةُ اللّهِ ، وعَلى عَداوَتي عَداوَةُ اللّهِ . وأنزَلَ اللّهُ عَزَّ وجَلَّ في ذلِكَ اليَومِ : «الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِى وَرَضِيتُ لَكُمُ الْاءِسْلَـمَ دِينًا»۶ ، فَكانَت وِلايَتي كَمالَ الدّينِ ، ورِضَا الرَّبِّ جَلُّ ذِكرُهُ .
وأنزَلَ اللّهُ تَبارَكَ وتَعالَى اختِصاصا لي ، وتَكَرُّما نَحَلَنيهِ ، وإعظاما وتَفضيلاً مِن رَسولِ اللّهِ صلى الله عليه و آله مَنَحَنيهِ ، وهُوَ قَولُهُ تَعالى : «ثُمَّ رُدُّواْ إِلَى اللَّهِ مَوْلَهُمُ الْحَقِّ أَلَا لَهُ الْحُكْمُ وَهُوَ أَسْرَعُ الْحَـسِبِينَ »۷ . فِيَّ مَناقِبُ لَو ذَكَرتُها لَعَظُمَ بِهَا الِارتِفاعُ ، فَطالَ لَهَا الِاستِماعُ . ۸

1.نهج البلاغة : الخطبة ۱۸۷ ، غرر الحكم : ح ۳۸۸۳ وفيه صدره .

2.راضَ الدابّة يروضُها : وطّأها وذلّلها (لسان العرب : ج ۷ ص ۱۶۴ «روض») .

3.نهج البلاغة : الكتاب ۴۵ .

4.الأزر : الظهر والقوّة (لسان العرب : ج ۴ ص ۱۸ «أزر») .

5.الأعراف : ۱۴۲ .

6.المائدة : ۳ .

7.الأنعام : ۶۲ .

8.الكافي : ج ۸ ص ۲۶ ح ۴ عن جابر بن يزيد عن الإمام الباقر عليه السلام .

  • نام منبع :
    دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج8
    سایر پدیدآورندگان :
    همکار: طباطبايي، محمدكاظم؛ طباطبايي نژاد، محمود؛ مترجم: سلطانی، محمدعلی
    تعداد جلد :
    14
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1386
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 101856
صفحه از 578
پرینت  ارسال به