261
دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج6

14 / 4

سفارش احنف بن قيس به ابو موسى

۲۶۱۴.وقعة صِفّينـ به نقل از جُرجانى ـ: واپسين كسى كه ابو موسى را بدرود گفت ، احنف بن قيس بود كه دست وى را گرفت و به او گفت : اى ابو موسى! اهمّيت اين كار را درياب و بدان كه آينده به آن بسته است و اگر تو [ حقِّ ]عراق را تباه كنى ، ديگر عراقى وجود نخواهد داشت . پس تقواى الهى پيشه كن كه تقوا ، دنيا و آخرتت را تأمين مى كند . فردا كه عمرو را ملاقات مى كنى ، در سلام گفتن به وى پيش دستى مكن . گر چه پيش دستى در سلام گفتن ، سنّت است ، او شايسته آن نيست. وبه او دست مَدِه، كه اين دست امانت است. مبادا كه او تو را بر بالاى مجلس نشانَد كه اين كار ، نيرنگ است . و با او در تنهايى اش ديدار مكن و بپرهيز از آن كه در مكانى با تو سخن گويد كه به نيرنگ ، مردان و گواهانى در آن پنهان شده باشند .
سپس احنف خواست ابو موسى را بيازمايد كه در دلش در باب على عليه السلام چه مى گذرد . پس به او گفت : اگر عمرو در خشنود شدن به حكومت على با تو همراهى نكرد ، او را مخيَّر گردان كه [ راضى شود] مردم عراق ، هر يك از قريشيان شام را كه مى خواهند ، به خلافت برگزينند . بدين سان ، ايشان گزينش را به عهده ما مى نهند و ما هر كه را خواهيم، برگزينيم.امّا اگر اين را نپذيرفتند ، پس شاميان هر يك از قريشيان عراق را كه مى خواهند ، برگزينند ، كه اگر چنين كنند ، باز كار [ خلافت ]در ميان ما باشد .
ابو موسى گفت : آنچه گفتى ، شنيدم ؛ و به سخن [ اخير] احنف ، اعتراضى نكرد .
پس احنف بازگشت و نزد على عليه السلام آمد و گفت : اى امير مؤمنان! به خدا سوگند ، ابو موسى در نخستين تكان ، كَره اش را از مَشكش بيرون آورد (خود را افشا كرد).جز اين نمى نگرم كه مردى را مأموريت داده ايم كه از خَلعِ تو اِبا ندارد .
على عليه السلام گفت : «اى احنف! خداوند بر كار خويشتن چيره است» .
گفت:[ولى] اى امير مؤمنان! ما از همين جهت نگرانيم.
آن گاه ، ماجراى احنف و ابو موسى در ميان مردم بر سر زبان ها افتاد .


دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج6
260

14 / 4

وَصِيَّةُ الأَحنَفِ بنِ قَيسٍ لِأَبي موسى

۲۶۱۴.وقعة صفّين عن الجرجاني :كانَ آخِرُ مَن وَدَّعَ أبا موسَى الأَحنَفُ بنُ قَيسٍ ، أخَذَ بِيَدِهِ ثُمَّ قالَ لَهُ : يا أبا موسى ! اِعرِف خَطبَ هذَا الأَمرِ ، وَاعلَم أنَّ لَهُ ما بَعدَهُ ، وأنَّكَ إن أضَعتَ العِراقَ فَلا عِراقَ . فَاتَّقِ اللّهَ ؛ فَإِنَّها تَجمَعُ لَكَ دُنياكَ وآخِرَتَكَ ، وإذا لقيتَ عَمرا غَدا فَلا تَبدَأهُ بِالسَّلامِ ؛ فَإِنَّها وإن كانَت سُنَّةً إلّا أنَّهُ لَيسَ مِن أهلِها ، ولا تُعطِهِ يَدَكَ ؛ فَإِنَّها أمانَةٌ ، وإيّاكَ أن يُقعِدَكَ عَلى صَدرِ الفِراشِ ؛ فَإِنَّها خُدعَةٌ ، ولا تَلقَهُ وَحدَهُ ، وَاحذَر أن يُكَلِّمَكَ في بَيتٍ فيهِ مُخدَعٌ تُخَبَّأُ فيهِ الرِّجالُ وَالشُّهودُ .
ثُمَّ أرادَ أن يَبورَ ۱ ما في نَفسِهِ لِعَلِيٍّ فَقالَ لَهُ : فَإِن لَم يَستَقِم لَكَ عَمرٌو عَلَى الرِّضا بِعَلِيٍّ فَخَيِّرهُ أن يَختارَ أهلُ العِراقِ مِن قُرَيشِ الشّامِ مَن شاؤوا ؛ فَإِنَّهُم يُوَلّونَا الخِيارَ ؛ فَنَختارُ مَن نُريدُ ، وإن أبَوا فَليَختَر أهلُ الشّامِ مِن قُرَيشِ العِراقِ مَن شاؤوا ، فَإِن فَعَلوا كانَ الأَمرُ فينا .
قالَ أبو موسى : قَد سَمِعتُ ما قُلتَ . ولَم يَتَحاشَ لِقَولِ الأَحنَفِ .
قالَ : فَرَجَعَ الأَحنَفُ فَأَتى عَلِيّا فَقالَ : يا أميرَ المُؤمِنينَ ! أخرَجَ وَاللّهِ أبو موسى زُبدَةَ سِقائِهِ في أوَّلِ مَخضِهِ ، لا أرانا إلّا بَعَثنا رَجُلاً لا يُنكِرُ خَلعَكَ .
فَقالَ عَلِيٌّ : يا أحنَفُ ! إنَّ اللّهَ غالِبٌ عَلى أمرِهِ . قالَ : فَمِن ذلِكَ نَجزَعُ يا أميرَ المُؤمِنينَ .
وفَشا أمرُ الأَحنَفِ وأبي موسى فِي النّاسِ . ۲

1.يبور : أي يختبر ويمتحن (النهاية : ج ۱ ص ۱۶۱) .

2.وقعة صفّين : ص ۵۳۶ ؛ الفتوح : ج ۴ ص ۲۰۸ ، الإمامة والسياسة : ج ۱ ص ۱۵۴ وفيه إلى «الأمر فينا» وكلاهما نحوه .

  • نام منبع :
    دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج6
    سایر پدیدآورندگان :
    همکار: طباطبايي، محمدكاظم؛ طباطبايي نژاد، محمود؛ مترجم: حسینی، سید ابوالقاسم؛ محدثی، جواد
    تعداد جلد :
    14
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1386
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 63531
صفحه از 604
پرینت  ارسال به