335
دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج6

2 . حَروريّه

درباره علّت نامگذارى ايشان به حَروريه ، مبرّد در الكامل چنين آورده است :
ايشان را از آن روى «حروريه» ناميدند كه على ـ رضوان اللّه عليه ـ پس از آن كه گفتگوى آنان را با ابن عبّاس ديد ، در ضمن گفتارش ، به ايشان گفت : آيا نمى دانيد كه چون آن قوم ، قرآن ها را بر افراشتند ، به شما گفتم : «همانا اين كار ، نيرنگ و عجز است و ايشان ، اگر خواهان حكم قرآن بودند ، به جنگ من نمى آمدند . سپس از من خواستار داورى شدند ؟ آيا به ياد نداريد كه اين كار ، براى من بيش از همه شما ناخوشايند بود؟»
گفتند : خداى را ، آرى! ...
پس همراه وى دو هزار تن از حروراء بازگشتند ، كه پيش تر در آن جا گرد آمده بودند . سپس على به ايشان گفت : «شما را چه بناميم؟» .
آن گاه گفت : «شما حروريّه هستيد ، زيرا در حروراء گرد آمديد» .

3 . شُرات

اين نام ، دو معناى متضاد را در بر دارد :
الف ـ برگرفته از «شَرى» است ، يعنى «خشم ورزيد» . در اين باب ، گفته شده است : ايشان را به اين نام خواندند ؛ زيرا خشم مى ورزيدند و سرسختى مى كردند .
ب ـ برگرفته از «شَرى» است ، يعنى «فروخت» . خوارج خود را «شُرات» به اين معنا قلمداد مى كردند ، به اين اعتبار كه دنياى خويش را به آخرت فروخته اند و مصداق اين آيه مبارك اند : «و از مردم ، كسى است كه براى جُستنِ خشنودى خدا ، جانش را مى فروشد» . ۱
و على عليه السلام در ردّ اين پندار جاهلانه فرمود: «بلكه ايشان مصداق اين آيه اند : «بگو : آيا شما را از زيانكارترين مردم آگاه كنيم ؟ [ آنان ]كسانى اند كه تلاششان در زندگى دنيا تباه شده است و خود مى پندارند كه كار نيكو مى كنند» ».

1.تاج العروس : ج ۱۹ ص ۵۶۸ ، لسان العرب : ج ۱۴ ص ۴۲۹ .


دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج6
334

2 ـ الحروريّة

أمّا سبب تسميتهم بالحروريّة فقد أورد المبرّد في كتابه «الكامل» ما يلي:
وكان سبب تسميتهم الحروريّة أنّ عليّاً رضوان اللّه عليه لمّا ناظرهم ـ بعد مناظرة ابن عبّاس إيّاهم ـ كان فيما قال لهم:
«ألا تَعلَمونَ أنَّ هؤُلاءِ القَومَ لَمّا رَفَعُوا المَصاحِفَ قُلتُ لَكُم: إنَّ هذِهِ مَكيدَةٌ ووَهنٌ، وأنَّهُم لَو قَصَدوا إلى حُكمِ المَصاحِفِ لَم يَأتوني ۱ . ثُمَ سَأَلونِي التَّحكيمَ، أفَعَلِمتُم أنَّهُ ما كانَ مِنكُم أحَدٌ أكرَهَ لِذلِكَ مِنّي؟ قالوا: اللّهُمَّ نَعَم... فَرَجَعَ مَعَهُ مِنهُم ألفانِ مِن حَرَوراء، وقَد كانوا تَجَمَّعوا بِها. فَقالَ لَهُم عَلِيٌّ صَلَواتُ اللّهِ عَلَيهِ : ما نُسَمّيكُم؟ ثُمَّ قالَ: أنتُمُ الحَرَورِيَّةُ؛ لِاجتِماعِكُم بِحَرَوراءَ» . ۲

3 ـ الشُراة

وهذا الاسم يحمل معنيين متضادّين:
أ ـ مأخوذ من «شَرَى» بمعنى «غضب» وقيل في معناه: سُمّوا بذلك لأنَّهم غضبوا ولَجّوا . ۳
ب ـ مأخوذ من «شَرَى» بمعنى «باع» . وكان الخوارج يعتبرون أنفسهم «شُراة» بهذا المعنى ، بزعمهم أنّهم شروا دنياهم بالآخرة ، وأنّهم مصداق للآية الكريمة: «وَمِنَ النَّاسِ مَن يَشْرِى نَفْسَهُ ابْتِغَآءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ»۴ . ۵
وقال عليّ عليه السلام في ردّ هذه التصوّر الجاهل : بَل إنَّهُم مِصداقٌ لِهذِهِ الآيَةِ: «قُلْ هَلْ نُنَبِّئُكُم بِالْأَخْسَرِينَ أَعْمَـلاً * الَّذِينَ ضَلَّ سَعْيُهُمْ فِى الْحَيَوةِ الدُّنْيَا وَ هُمْ يَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ يُحْسِنُونَ صُنْعًا»۶ .

1.في شرح نهج البلاغة : «لَأتَوْني» .

2.الكامل للمبرّد : ج ۳ ص ۱۰۹۹ ، شرح نهج البلاغة : ج ۲ ص ۲۷۴ ؛ بحار الأنوار : ج ۳۳ ص ۳۵۰ وراجع مروج الذهب : ج ۲ ص ۴۰۵ .

3.تاج العروس : ج ۱۹ ص ۵۶۸ «شرى» ، لسان العرب : ج ۱۴ ص ۴۲۹ «شري» .

4.البقرة : ۲۰۷ .

5.الكهف : ۱۰۳ و ۱۰۴ .

  • نام منبع :
    دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج6
    سایر پدیدآورندگان :
    همکار: طباطبايي، محمدكاظم؛ طباطبايي نژاد، محمود؛ مترجم: حسینی، سید ابوالقاسم؛ محدثی، جواد
    تعداد جلد :
    14
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1386
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 63568
صفحه از 604
پرینت  ارسال به