397
دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج6

۲۶۷۱.شرح نهج البلاغةـ به نقل از عمر ، غلام غفره ـ: آن گاه كه على عليه السلام از صفّين به كوفه بازگشت ، خوارج بر پا شدند و گرد آمدند و به صحرايى در كوفه با نام «حروراء» روان شدند و ندا در دادند : داورى تنها از آنِ خداست ، گر چه مشركان نخواهند . هَلا كه على و معاويه ، ديگران را در حكم خدا شريك ساخته اند!
پس على عليه السلام ، عبداللّه بن عبّاس را به سوى آنان روان ساخت و او كار ايشان را بررسى كرد و با آنان سخن گفت و سپس نزد على عليه السلام بازگشت . على عليه السلام او را گفت : «چه ديدى؟»
ابن عبّاس گفت : به خدا سوگند ، نمى دانم آنان چيستند!
على عليه السلام به او گفت : «آيا ايشان را منافق يافتى؟» .
گفت : خداى را سوگند ، نشانِ منافقان در سيماى آنان پيدا نيست . ميان پيشانى هايشان اثر سجده نمايان است و قرآن را تأويل و تفسير مى كنند .
على عليه السلام گفت : «مادام كه خونى نريخته اند يا مالى غصب نكرده اند ، آنان را به حال خود گذاريد» . سپس به آنان پيغام فرستاد : «اين كار چيست كه بدان پرداخته ايد و در پى چه هستيد؟» .
گفتند : مى خواهيم كه ما و تو و همراهانمان در صِفّين ، سه شب بيرون شويم و از كار داوران (عمرو بن عاص و ابو موسى اشعرى) نزد خداوند توبه كنيم و سپس به سوى معاويه روان شويم و با او بجنگيم تا خداوند ، ميان ما و او داورى كند .
على عليه السلام گفت : «پس چرا آن گاه كه داوران را برگزيديم و از ايشان عهد ستانديم و به آنان اختيار داورى داديم ، چنين نگفتيد؟ چرا اين را آن لحظه نگفتيد؟» .
گفتند : در آن حال ، جنگ براى ما به درازا كشيده ، دشوارى ها شدّت گرفته ، شمارِ مجروحان بسيار شده ، و مَركَب و سلاح به پايان رسيده بود!
على عليه السلام به آنان گفت : «آيا زمانى كه دشوارى بر شما شدّت يافت ، پيمان بستيد و آن گاه كه آرام يافتيد ، گفتيد : پيمان مى شكنيم ؟ همانا پيامبر خدا به پيمان خود با مشركان وفادار بود ؛ شما از من مى خواهيد كه عهدم را بشكنم؟» .


دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج6
396

۲۶۷۱.شرح نهج البلاغة عن عمر مولى غفرة :لَمّا رَجَعَ عَلِيٌّ عليه السلام مِن صِفّينَ إلَى الكوفَةِ ، أقامَ الخَوارِجُ حَتّى جَمّوا ۱ ، ثُمَّ خَرَجوا إلى صَحراءَ بِالكوفَةِ تُسَمّى حَرَوراءَ ، فَنادَوا : لا حُكمَ إلّا للّهِِ ولَو كَرِهَ المُشرِكونَ . ألا إنَّ عَلِيّا ومُعاوِيَةَ أشرَكا في حُكمِ اللّهِ .
فَأَرسَلَ عَلِيٌّ عليه السلام إلَيهِم عَبدَ اللّهِ بنَ عَبّاسٍ ، فَنَظَرَ في أمرِهِم ، وكَلَّمَهُم ، ثُمَّ رَجَعَ إلى عَلِيٍّ عليه السلام ، فَقالَ لَهُ : ما رَأَيتَ ؟
فَقالَ ابنُ عَبّاسٍ : وَاللّهِ ، ما أدري ما هُم !
فَقالَ لَهُ عَلِيٌّ عليه السلام : رَأَيتَهُم مُنافِقينَ ؟
قالَ : وَاللّهِ ، ما سيماهُم بِسيمَا المُنافِقينَ ، إنَّ بَينَ أعيُنِهِم لَأَثَرَ السُّجودِ ، وهُم يَتَأَوَّلونَ القُرآنَ .
فَقالَ عَلِيٌّ عليه السلام : دَعوهُم ما لَم يَسفِكوا دَما ، أو يَغصِبوا مالاً . وأرسَلَ إلَيهِم : ما هذَا الَّذي أحدَثتُم ، وما تُريدونَ ؟
قالوا : نُريدُ أن نَخرُجَ نَحنُ وأنتَ ومَن كانَ مَعَنا بِصِفّينَ ثَلاثَ لَيالٍ ، ونَتوبَ إلَى اللّهِ مِن أمرِ الحَكَمَينِ ، ثُمَّ نَسيرَ إلى مُعاوِيَةَ فَنُقاتِلَهُ ، حَتّى يَحكُمَ اللّهُ بَينَنا وبَينَهُ .
فَقالَ عَلِيٌّ عليه السلام : فَهَلّا قُلتُم هذا حِينَ بَعَثنَا الحَكَمَينِ ، وأخَذنا مِنهُم العَهدَ ، وأعطَيناهُموهُ ! أ لا قُلتُم هذا حِينَئِذٍ !
قالوا : كُنّا قَد طالَتِ الحَربُ عَلَينا ، وَاشتَدَّ البَأسُ ، وكَثُرَ الجِراحُ ، وخَلَا الكُراعُ والسِّلاحُ .
فَقالَ لَهُم : أفَحينَ اشتَدَّ البَأسُ عَلَيكُم عاهَدتُم ، فَلَمّا وَجَدتُمُ الجَمامَ ۲ قُلتُم : نَنقُضُ العَهدَ ! إنَّ رَسولَ اللّهِ كانَ يَفي لِلمُشرِكينَ ، أفَتَأمُرونَني بِنَقضِهِ ! ۳

1.جمّ الشيء : كثر (لسان العرب : ج ۱۲ ص ۱۰۵ «جمم») .

2.الجَمام : الراحة (لسان العرب : ج ۱۲ ص ۱۰۵ «جمم») .

3.شرح نهج البلاغة : ج ۲ ص ۳۱۰ ؛ بحار الأنوار : ج ۳۳ ص ۳۴۳ ح ۵۸۷ .

  • نام منبع :
    دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج6
    سایر پدیدآورندگان :
    همکار: طباطبايي، محمدكاظم؛ طباطبايي نژاد، محمود؛ مترجم: حسینی، سید ابوالقاسم؛ محدثی، جواد
    تعداد جلد :
    14
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1386
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 77763
صفحه از 604
پرینت  ارسال به