465
دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج5

۲۳۹۵.امام على عليه السلامـ بر گرفته نامه او به معاويه ـ: به نام خداوند بخشنده مهربان . امّا بعد ؛ هر چند تو در شامى ، بيعت با من در مدينه ، تو را نيز فرا مى گيرد ؛ زيرا همان مردمى با من بيعت كردند كه با ابو بكر و عمر و عثمان نيز ـ بر آن پيمان ها كه آنان بدان بيعت شدند ـ بيعت كرده بودند پس نه شاهد [ ـِ بيعت] ، حق دارد كه [خلاف نظر مردم را ]برگزيند و نه غايب، حق دارد كه آن را رد كند ؛ [ همان گونه كه ]شورا از آنِ مهاجران و انصار بود و آن گاه كه بر كسى اتّفاق كردند و او را پيشوا ناميدند ، همين مايه خشنودى خدا بود و اگر كسى با طعنه زدن يا ميل [ جديد ]پروردن ، از اين انتخاب سر باز مى زد ، او را به همين رأى بازمى گرداندند ؛ و اگر نمى پذيرفت ، با وى به نبرد بر مى خاستند ، چرا كه شيوه اى جز شيوه مؤمنان را پيروى كرده بود و خدا نيز او را به [كيفرِ] آنچه پى گرفته بود ، وا مى نهاد و به دوزخش در مى افكَند كه بد بازگشتگاهى است .
طلحه و زبير با من بيعت كردند و سپس بيعتم را شكستند . پيمان شكستن آنان به منزله ردّ بيعت بود و من بر اين كار ، با ايشان به جهاد برخاستم ، تا حق ، در آمد و به ناخواستِ ايشان ، امر خدا برآمد .
تو [ نيز] در آنچه مسلمانان بدان راه يافتند ، داخل شو ، كه دوست داشتنى ترين چيز براى تو نزد من ، سلامت است ، مگر آن كه خود ، را در معرض بلا بيفكنى ، كه اگر چنين كنى ، با تو مى جنگم و براى غلبه بر تو ، از خدا يارى مى جويم .
درباره كُشندگان عثمان ، پُر سخن گفتى . پس به راه ديگر مسلمانان درآ و آن گاه ، آن مردم را براى داورى نزد من فرا خوان تا تو و ايشان را [به حكمى ]بر پايه كتاب خدا وادارم .
و امّا آنچه تو مى خواهى ، فريب دادنِ كودك است به هنگامِ گرفتنش از شير . به جانم سوگند ، اگر با عقل خويش و نه ميل نفس ، نظر كنى ، درخواهى يافت كه من بيش از همه قريش ، از خون عثمان بركنارم .
و بدان كه تو از آزادشدگانى كه خلافت ، براى ايشان روا نيست و [ نظر ]شورا به ايشان تعلّق نمى پذيرد . من ، جرير بن عبد اللّه را به سوى تو و هر كه نزد توست ، گُسيل داشتم ـ و او از مؤمنان و مهاجران است ـ . پس [ با وى ، به نمايندگىِ من ]بيعت كن . و هيچ قدرتى جز از خدا نيست .


دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج5
464

۲۳۹۵.عنه عليه السلامـ مِن كِتابٍ لَهُ إلى مُعاوِيَةَ ـ: بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ . أمّا بَعدُ ؛ فَإِنَّ بَيعَتي بِالمَدينَةِ لَزِمَتكَ وأنتَ بِالشّامِ ؛ لِأَنَّهُ بايَعَنِي القَومُ الَّذينَ بايَعوا أبا بَكرٍ وعُمَرَ وعُثمانَ عَلى ما بويِعوا عَلَيهِ ، فَلَم يَكُن لِلشّاهِدِ أن يَختارَ ، ولا لِلغائِبِ أن يَرُدَّ ، وإنَّمَا الشّورى لِلمُهاجِرينَ وَالأَنصارِ ، فَإِذَا اجتَمَعوا عَلى رَجُلٍ فَسَمَّوهُ إماما ، كانَ ذلِكَ للّهِِ رِضىً ، فَإِن خَرَجَ مِن أمرِهِم خارِجٌ بِطَعنٍ أو رَغبَةٍ رَدّوهُ إلى ما خَرَجَ مِنهُ ، فَإِن أبى قاتَلوهُ عَلَى اتِّباعِهِ غَيرَ سَبيلِ المُؤمِنينَ ، ووَلّاهُ اللّهُ ما تَوَلّى ويُصليهِ جَهَنَّمَ وساءَت مَصيرا .
وإنَّ طَلحَةَ وَالزُّبَيرَ بايَعاني ، ثُمَّ نَقَضا بَيعَتي ، وكانَ نَقضُهُما كَرَدِّهِما ، فَجاهَدتُهُما عَلى ذلِكَ ، حَتّى جاءَ الحَقُّ ، وظَهَرَ أمرُ اللّهِ وهُم كارِهونَ .
فَادخُل فيما دَخَلَ فيهِ المُسلِمونَ ؛ فَإِنَّ أحَبَّ الاُمورِ إلَيَّ فيكَ العافِيَةُ ، إلّا أن تَتَعَرَّضَ لِلبَلاءِ ؛ فَإِن تَعَرَّضتَ لَهُ قاتَلتُكَ ، وَاستَعَنتُ اللّهَ عَلَيكَ .
وقَد أكثَرتَ في قَتَلَةِ عُثمانَ ، فَادخُل فيما دَخَلَ فيهِ المُسلِمونَ ، ثُمَّ حاكِمِ القَومَ إلَيَّ أحمِلكَ وإيّاهُم عَلى كِتابِ اللّهِ .
فَأَمّا تِلكَ الَّتي تُريدُها فَخُدعَةُ الصَّبِيِّ عَنِ اللَّبَنِ ، ولَعَمري لَئِن نَظَرتَ بِعَقلِكَ دونَ هواكَ لَتَجِدَنّي أبرَأَ قُرَيشٍ مِن دَمِ عُثمانَ .
وَاعلَم أنَّكَ مِنَ الطُّلَقاءِ الَّذينَ لا تَحِلُّ لَهُمُ الخِلافَةُ ، ولا تُعرَضُ فيهِمُ الشّورى ، وقَد أرسَلتُ إلَيكَ وإلى مَن قِبَلَكَ : جَريرَ بنَ عَبدِ اللّهِ ؛ وهُوَ مِن أهلِ الإِيمانِ وَالهِجرَةِ فَبايِع ، ولا قُوَّةَ إلّا بِاللّهِ . ۱

1.وقعة صفّين : ص ۲۹ ؛ تاريخ دمشق : ج ۵۹ ص ۱۲۸ كلاهما عن عامر الشعبي ، العقد الفريد : ج ۳ ص ۳۲۹ ، الأخبار الطوال : ص ۱۵۷ نحوه إلى «فخدعة الصبي عن اللبن» ، شرح نهج البلاغة : ج ۳ ص ۷۵ ، الإمامة والسياسة : ج ۱ ص ۱۱۳ وراجع نهج البلاغة : الكتاب ۶۴ والفتوح : ج ۲ ص ۵۰۶ .

  • نام منبع :
    دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج5
    سایر پدیدآورندگان :
    همکار: طباطبايي، محمدكاظم؛ طباطبايي نژاد، محمود؛ مترجم: مهريزي، مهدي؛ حسینی، سید ابوالقاسم
    تعداد جلد :
    14
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1386
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 66244
صفحه از 611
پرینت  ارسال به