561
دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج5

۲۴۴۱.مُسنَد ابن حنبلـ به نقل از عبد اللّه بن سَلَمه ـ: در جنگ صفّين ، عمّار را ديدم كه پيرى بود كهن سال ، با چهره گندمگون و قامتى بلند و در دست لرزانش نيزه اى داشت و مى گفت : سوگند به آن كه جانم به دست اوست ، من همدوشِ پيامبر خدا ، سه بار عليه [ افراد زير ]اين پرچم [ كه در دست عمرو بن عاص است ]جنگيده ام و اين ، چهارمين بار است . سوگند به آن كه جانم به دست اوست ، اگر ما را چنان بزنند كه به بالا دستِ هَجَر پرتابمان كنند ، باز مى دانم كه اصلاح خواهانِ ما بر حقّ اند و ايشان در گم راهى اند .

7 / 2

بسته شدن آب بر روى سپاه على

۲۴۴۲.الأخبار الطوال :على عليه السلام پيش آمد تا به مكانِ [ نبرد] رسيد . پس به شاميان برخورد كه بر روستا و جاده چنگ انداخته بودند . امام عليه السلام به سپاهش دستور داد تا نزديك سپاه معاويه فرود آيند . سپس آب كِشندگان و غلامان در مسير آب رهسپار شدند ؛ امّا ابو اَعور ميان آنان و آب ، فاصله انداخت .
اين خبر به على عليه السلام رسيد . به صَعصَعة بن صُوحان گفت : «نزد معاويه رو و به او بگو : ما به سوى شما روان شده ايم تا پيش از نبرد ، حجّت را بر شما تمام كنيم . اگر بپذيريد ، سلامت [ ـِ شما] نزد ما دلخواه تر است . مى بينم كه آب را بر ما بسته اى . اگر تو را خوشايندتر است ، ما هدف خويش را وا مى گذاريم و سپاه را رخصت مى دهيم كه بر سر آب بجنگند تا سرانجام هر كه چيره شد ، از آن بنوشد» .
وليد [ به معاويه] گفت : آب را بر ايشان ببند ، همان گونه كه آنان آب را بر امير مؤمنان عثمان بستند . تشنه لب هلاكشان كن كه خدايشان بكُشد!
معاويه به عمرو بن عاص گفت : چه مى انديشى؟
گفت : [ مصلحت] مى بينم كه دست از آب بردارى . هرگز چنان نخواهد شد كه آن سپاه تشنه بمانند و تو سيراب باشى .
عبد اللّه بن ابى سَرح ـ كه برادرِ مادرىِ عثمان بود ـ ، گفت : تا شب آب را بر ايشان ببند ، باشد كه به سوى بيشه زار روان شوند، و اين به منزله عقب نشينى آنان است.
صعصعه به معاويه گفت : تو چه مى انديشى؟
معاويه گفت : باز گرد! نظرم به شما ابلاغ خواهد شد .
آن گاه ، صعصعه نزد على عليه السلام بازگشت و او را از آنچه گذشت ، خبر داد .


دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج5
560

۲۴۴۱.مسند ابن حنبل عن عبد اللّه بن سلمة :رَأَيتُ عَمّارا يَومَ صِفّينَ شَيخا كَبيرا آدَمَ طِوالاً آخِذَ الحَربَةِ بِيَدِهِ ويَدُهُ تَرعَدُ فَقالَ : وَالَّذي نَفسي بِيَدِهِ ، لَقَد قاتَلتُ بِهذِهِ الرّايَةِ مَعَ رَسولِ اللّهِ صلى الله عليه و آله ثَلاثَ مَرّاتٍ ، وهذِهِ الرّابِعَةُ ، وَالَّذي نَفسي بِيَدِهِ ، لَو ضَرَبونا حَتّى يَبلُغوا بِنا شَعَفاتِ هَجَرَ لَعَرَفتُ أنَّ مُصلِحينا عَلَى الحَقِّ وأنَّهُم عَلَى الضَّلالَةِ . ۱

7 / 2

حَيلولَةُ جَيشِ مُعاوِيَةَ دونَ الماءِ

۲۴۴۲.الأخبار الطوال :أقبَلَ عَلِيٌّ رضى الله عنه حَتّى وافَى المَكانَ ، فَصادَفَ أهلَ الشّامِ قَدِ احتَوَوا عَلَى القَريَةِ وَالطَّريقِ ، فَأَمَرَ النّاسَ ، فَنَزَلوا بِالقُربِ مِن عَسكَرِ مُعاوِيَةَ ، وَانطَلَقَ السَّقّاؤون وَالغِلمانُ إلى طَريقِ الماءِ ، فَحالَ أبُو الأَعوَرِ بَينَهُم وبينَهُ .
واُخبِرَ عَلِيٌّ رضى الله عنه بِذلِكَ ، فَقالَ لِصَعصَعَةَ بنِ صوحانَ : اِيتِ مُعاوِيَةَ ، فَقُل لَهُ : إنّا سِرنا إلَيكُم لِنُعذِرَ قَبلَ القِتالِ ، فَإِن قَبِلتُم كانَتِ العافِيَةُ أحَبَّ إلَينا ، وأراكَ قَد حُلتَ بَينَنا وبينَ الماءِ ، فَإِن كانَ أعجَبَ إلَيكَ أن نَدَعَ ما جِئنا لَهُ ، ونَذَرَ النّاسَ يَقتَتِلونَ عَلَى الماءِ حَتّى يَكونَ الغالِبُ هُوَ الشّارِبَ فَعَلنا .
فَقالَ الوَليدُ : اِمنَعهُمُ الماءَ كَما مَنَعوهُ أميرَ المُؤمِنينَ عُثمانَ ، اقتُلهُم عَطَشا ، قَتَلَهُمُ اللّهُ .
فَقالَ مُعاوِيَةُ لِعَمرِو بنِ العاصِ : ما تَرى ؟ .
قالَ : أرى أن تُخَلِّيَ عَنِ الماءِ ، فَإِنَّ القَومَ لَن يَعطَشوا وأنتَ رَيّانُ .
فَقالَ عَبدُ اللّهِ بنُ أبي سَرحٍ ، وكانَ أخا عُثمانَ لِأُمِّهِ : اِمنَعهُمُ الماءَ إلَى اللَّيلِ ، لَعَلَّهُم أن يَنصَرِفوا إلى طَرَفِ الغَيضَةِ ، ۲ فَيَكونَ انصِرافُهُم هَزيمَةً .
فَقالَ صَعصَعَةُ لِمُعاوِيَةَ : مَا الَّذي تَرى ؟ .
قالَ مُعاوِيَةُ : اِرجِع ، فَسَيَأتيكُم رَأيي . فَانصَرَفَ صَعصَعَةُ إلى عَلِيٍّ ، فَأَخبَرَهُ بِذلِكَ . ۳

1.مسند ابن حنبل : ج ۶ ص ۴۸۰ ح ۱۸۹۰۶ ، مسند أبي يعلى : ج ۲ ص ۲۶۲ ح ۱۶۰۷ ، المستدرك على الصحيحين : ج ۳ ص ۴۳۳ ح ۵۶۵۱ و ص ۴۴۳ ح ۵۶۷۸ ، الطبقات الكبرى : ج ۳ ص ۲۵۶ ، أنساب الأشراف : ج ۱ ص ۱۹۵ ، سير أعلام النبلاء : ج ۱ ص ۴۰۸ الرقم ۸۴ ، العقد الفريد : ج ۳ ص ۳۳۶ وفي الستّة الأخيرة «سعفات» بدل «شعفات» ، المصنّف لابن أبي شيبة : ج ۸ ص ۷۲۷ ح ۳۶ نحوه ، البداية والنهاية : ج ۷ ص ۲۶۷ ؛ الخصال : ص ۲۷۶ ح ۱۸ عن حفص بن غياث عن الإمام الصادق عليه السلام نحوه .

2.الغيضة : وهي الشجر الملتَفّ (النهاية : ج ۳ ص ۴۰۲ «غيض») .

3.الأخبار الطوال : ص ۱۶۸ .

  • نام منبع :
    دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج5
    سایر پدیدآورندگان :
    همکار: طباطبايي، محمدكاظم؛ طباطبايي نژاد، محمود؛ مترجم: مهريزي، مهدي؛ حسینی، سید ابوالقاسم
    تعداد جلد :
    14
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1386
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 55320
صفحه از 611
پرینت  ارسال به