73
دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج5

اعزام اشتر به كوفه و اخراج ابو موسى از قصر حكومتى سخن گفته اند. ۱

4 . مالك اشتر

از مالك اشتر نيز به عنوان فرستاده امام على عليه السلام ياد شده است. بيشتر متون، او را آخرين فرستاده دانسته و گفته اند : بر اثر كوشش وى، مردم كوفه بسيج شدند و لشكرى براى كمك به على عليه السلام فرستادند ۲ و بعضى ديگر، اعزام اشتر را در ابتداى كار دانسته اند و فعّاليت او را ناموفقْ تلقّى كرده اند. ۳
گفتنى است كه اشتر ، از وجهه بى مانندى در ميان كوفيان برخوردار بود. او چند ماه پيش از اين تاريخ و در اوج قدرت خليفه سوم، توانست شهر را تصرّف كند و عليه عثمان بشورانَد. بنا بر اين ، احتمال قوى آن است كه اشتر، آخرين نماينده بوده و براى تمام كردنِ كار، روانه شده است؛ امّا نقلى كه او را نماينده اوّل و ناموفّق معرّفى مى كند، گزارش سيف بن عمر است كه دشمنى آشكار و بى منطق او با مالك اشتر ، در جاىْ جاى كتاب تاريخ الطبرى مشهود است.
همچنين بعضى از منابع ديگر، از درخواست خودِ اشتر براى اعزام به كوفه سخن گفته اند؛ ۴ زيرا ابو موسى، فرماندار عثمان بر كوفه بود و على عليه السلام قصد عزل او را داشت؛ ولى به درخواست مالك اشتر و به خاطر او، ابو موسى را بر ولايت كوفه باقى گذارد . عمل اشتر، گوياى اين است كه او براى جبران خطاى قبلى خود ، دست به اين كار زده است.

1.تاريخ الطبرى : ج ۴ ص ۴۸۶ ، الكامل فى التاريخ : ج ۲ ص ۳۲۹ ، شرح نهج البلاغة : ج ۱۴ ص ۱۷ .

2.تاريخ الطبرى : ج ۴ ص ۴۸۶ ، الكامل فى التاريخ : ج ۲ ص ۳۲۹ ، شرح نهج البلاغة : ج ۱۴ ص ۱۷ .

3.تاريخ الطبرى : ج ۴ ص ۴۸۲ ، الكامل فى التاريخ : ج ۲ ص ۳۲۷ .

4.الجمل : ص ۲۵۱ ، تاريخ الطبرى : ج ۴ ص ۴۸۶ ، الكامل فى التاريخ : ج ۲ ص ۳۲۹ .


دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج5
72

مورد اعزام محمّد بن ابى بكر ، اتّفاق نظر دارند ؛ اگرچه درباره ترتيب فرستاده شدن او اختلاف است . بعضى اعزام او را قبل از هاشم بن عتبه دانسته اند ۱ و بعضى آن را بعد از بازگشت هاشم از كوفه ۲ و بعضى هم زمانى را براى آن ذكر نكرده اند. ۳
درباره همراهيان محمّد بن ابى بكر هم اختلاف است. برخى از محمّد بن عون ، ۴ برخى از محمّد بن جعفر، ۵ برخى از محمّد بن حنفيّه ۶ و برخى از عبد اللّه بن عبّاس ۷ نام برده اند.
به زودى درباره اين افراد، جداگانه سخن خواهيم گفت.

3 . حسن بن على و عمّار بن ياسر

امام حسن عليه السلام و عمّار بن ياسر، به طور قطع از نمايندگان امام على عليه السلام به كوفه اند. پس از آن كه ساير نمايندگان امام على عليه السلام نتوانستند ابو موسى و مردم كوفه را به همراهى با على عليه السلام ترغيب كنند، امام عليه السلام اين دو بزرگوار را به كوفه فرستاد. متون مربوط به سخنرانى هاى ايشان در كوفه و بحث و گفتگوهاى آنان با ابو موسى اشعرى در كتب تاريخى و حديثى ذكر شده است.
اينان ، در نهايت نيز به همراه لشكر كوفه به سپاه امام على عليه السلام ملحق شدند. برخى متون، اعزام سپاه كوفه را نتيجه فعّاليت هاى اين دو تن مى دانند ۸ و بعضى ديگر، از

1.تاريخ الطبرى : ج ۴ ص ۴۹۹ .

2.أنساب الأشراف : ج ۳ ص ۳۱ ، شرح نهج البلاغة : ج ۱۴ ص ۱۰ .

3.الجمل : ص ۲۵۷ .

4.تاريخ الطبرى : ج ۴ ص ۴۷۷ .

5.تاريخ الطبرى : ج ۴ ص ۴۷۸ ، شرح نهج البلاغة : ج ۱۴ ص ۸ .

6.أنساب الأشراف : ج ۳ ص ۳۱ ، شرح نهج البلاغة : ج ۱۴ ص ۸ .

7.أنساب الأشراف : ج ۳ ص ۳۲ ، الجمل : ص ۲۶۱ و ۲۶۲ .

  • نام منبع :
    دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج5
    سایر پدیدآورندگان :
    همکار: طباطبايي، محمدكاظم؛ طباطبايي نژاد، محمود؛ مترجم: مهريزي، مهدي؛ حسینی، سید ابوالقاسم
    تعداد جلد :
    14
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1386
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 54814
صفحه از 611
پرینت  ارسال به