293
دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج4

۱۷۴۳.امام على عليه السلامـ از نامه اش به گروهى از فرماندهان سپاهش ـ: اگر [ دشمنان ]به سايه فرمانبرى بازگشتند ، اين همان است كه ما دوست مى داريم ، و اگر كار آنان به جدايى و نافرمانى كشيد ، آن را كه فرمانت بَرَد ، به سوى آن كه نافرمانى كند ، برانگيز ؛ و بى نياز باش بدان كه فرمانت بَرَد از آن كه از يارى ات پاى پس نهد ؛ زيرا آن كه جنگ را خوش ندارد ، نبودنش بهتر از بودن است و نشستنش از برخاستن ، سودمندتر است .

۱۷۴۴.امام على عليه السلام :اگر دشمن بر شما يورش آورد ، پس بر درِ خندق ها آرايش گيريد كه در آن جا جز شمشيرها چيزى نيست ، و پس از منظّم كردن صف ها بر زمين ، استوار باشيد. به صورت دشمنان منگريد و شمارِ آنان ، شما را به وحشت نيندازد و به سرزمين ها [ و جبهه ]خود بنگريد ؛ و اگر بر شما حمله ور شدند ، بر روى اسب ها خم شويد و در پناه سپرها پنهان شويد ، [ چونان] دژى محكم كه شكافى در آن نيست ؛ و اگر پشت كردند ، با شمشيرها بر آنها حمله ور شويد . اگر ايستادند ، شما هم در سمتى ديگر بايستيد ، و اگر فرار كردند ، به سويشان بشتابيد و به جستجويشان برخيزيد .

۱۷۴۵.امام على عليه السلام :اگر خداى ناكرده در ميان شما شكستى رُخ داد ، جمع شويد و خدا را ياد كنيد و يادآوريد آنچه بر گُريختگان از نبرد ، وعده [ كيفر ]داده شده است و آن را كه در حال پشت كردن به دشمن ديديد ، نكوهش كنيد . پرچم ها را گردآورده ، يكى كنيد . چابك سواران ، در بازگرداندن فراريان به سوى جمعيت و لشكر ، شتاب كنند ، و هركس در مخفيگاه هاست ، به سوى شما كوچ كند . وقتى كناره هاى لشكر گِرد آمد و نيرو و توان به شما رسيد و حالت شكست خوردگى از ميان شما رخت بربست ، لشكر را به فرماندهان بسپاريد و جهت ها (يگان ها) را استوار سازيد و نبرد كنيد ؛ و از خداوند يارى جوييد و شكيبايى كنيد كه در پايدارى به هنگام شكست و يورش مردى دلاور بر دشمن ، پاداشى بزرگ است .


دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج4
292

۱۷۴۳.عنه عليه السلامـ مِن كِتابٍ لَهُ عليه السلام إلى بَعضِ اُمَراءِ جَيشِهِ ـ: فَإِن عادوا إلى ظِلِّ الطّاعَةِ فَذاكَ الَّذي نُحِبُّ ، وإن تَوافَتِ الاُمورُ بِالقَومِ إلَى الشِّقاقِ وَالعِصيانِ فَانهَد ۱ بِمَن أطاعَكَ إلى مَن عَصاكَ ، وَاستَغنِ بِمَنِ انقادَ مَعَكَ عَمَّن تَقاعَسَ عَنكَ ؛ فَإنَّ المُتَكارِهَ مَغيبُهُ خَيرٌ مِن مَشهَدِهِ ، وقُعودُهُ أغنى مِن نُهوضِهِ . ۲

۱۷۴۴.عنه عليه السلام :إن زَحَفَ العَدُوُّ إلَيكُم فَصُفّوا عَلى أبوابِ الخَنادِقِ ، فَلَيسَ هُناكَ إلّا السُّيوفُ ، ولُزومُ الأَرضِ بَعدَ إحكامِ الصُّفوفِ ، ولا تَنظُروا في وُجوهِهِم ، ولا يَهولَنَّكُم عَدَدُهُم ، وَانظُروا إلى أوطانِكُم مِنَ الأَرضِ . فَإِن حَمَلوا عَلَيكُم فَاجثُوا عَلَى الرُّكَبِ ، وَاستَتِروا بالأَترِسَةِ ، صَفّا مُحكَما لا خَلَلَ فيهِ ، وإن أدبَروا فَاحمِلوا عَلَيهِم بِالسُّيوفِ ، وإن ثَبَتوا فَاثبُتوا عَلَى التَّعابِيِّ ، وإنِ انهَزَموا فَاركَبُوا الخَيلَ وَاطلُبُوا القَومَ . ۳

۱۷۴۵.عنه عليه السلام :إن كانَت ـ وأعوذُ بِاللّهِ ـ فيكُم هَزيمَةٌ فَتَداعَوا ، وَاذكُرُوا اللّهَ وما تَوعَّدَ بِهِ مَن فَرَّ مِنَ الزَّحفِ ، وبَكِّتوا ۴ مَن رأَيتُموهُ وَلّى . وَاجمَعوا الأَلوِيَةَ ، وَاعتَقِدوا . وَليُسرِع المُخِفُونَ في رَدِّ مَنِ انهَزَمَ إلَى الجَماعَةِ وإلَى المُعَسكَرِ ، فَليَنفِر مَن فيهِ إلَيكُم ، فَإذَا اجتَمَعَ أطرافُكُم ، وأتَت أمدادُكُم ، وَانصَرَفَ فَلُّكُم ، فَأَلحِقُوا النّاسَ بِقُوّادِهِم ، وأحكِموا تَعابِيَّهُم ، وقاتِلوا ، وَاستَعينوا بِاللّهِ ، وَاصبِروا ؛ وفِي الثَّباتِ عِندَ الهَزيمَةِ ، وحَملِ الرَّجُلِ الواحِدِ الواثِقِ بِشَجاعَتِهِ عَلَى الكَتيبَةِ ، فَضلٌ عَظيمٌ . ۵

1.المناهَدَة في الحرب : المُناهَضة ، ونَهَدَ إلى العدوّ يَنْهَد : نهض (لسان العرب : ج ۳ ص ۴۲۹ «نهد»).

2.نهج البلاغة : الكتاب ۴ ، بحار الأنوار : ج ۳۲ ص ۶۷ ح ۴۶ ؛ تذكرة الخواصّ : ص ۱۶۶ .

3.دعائم الإسلام : ج ۱ ص ۳۷۳ .

4.التبكيت : التقريع والتوبيخ (النهاية : ج ۱ ص ۱۴۸ «بكت») .

5.دعائم الإسلام : ج ۱ ص ۳۷۳ .

  • نام منبع :
    دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج4
    سایر پدیدآورندگان :
    همکار: طباطبايي، محمدكاظم؛ طباطبايي نژاد، محمود؛ مترجم : مهریزی، مهدی
    تعداد جلد :
    14
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1386
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 94182
صفحه از 605
پرینت  ارسال به