۱۷۸۵.تفسير القمىـ در گزارش جنگ خندق ـ: امير مؤمنان ، در حالى كه هَرْوَله مى كرد ، [ از جايى ]گذشت ... عمرو [ بن عبد ود] به وى گفت : كيستى؟
گفت : «من ، على بن ابى طالب ، پسر عموى پيامبر خدا و داماد اويم» .
عمرو گفت : به خدا سوگند ، پدرت در گذشته با من دوست بود و ناخوش دارم كه تو را به قتل رسانم . پسر عمويت هنگامى كه تو را به سويم فرستاد ، در امان نبود كه تو را با نيزه ام برُبايم و ميان زمين و آسمانْ رها سازم ، نه زنده و نه مرده!
اميرمؤمنان به وى گفت : «پسر عمويم مى دانست كه اگر تو مرا بكُشى ، من وارد بهشت شوم و تو در آتش باشى ، و اگر من تو را بكُشم ، تو در آتش باشى و من در بهشت» .
عمرو گفت : هر دوى آنها به سودِ توست ، اى على! و اين ، تقسيمِ ناعادلانه اى است!
على عليه السلام فرمود : «اين سخن ، بگذار . من از تو شنيدم كه در حالى كه پرده هاى كعبه را گرفته بودى ، مى گفتى : هيچ كس در جنگ ، سه خواسته بر من عرضه ندارد ، جز آن كه يكى از آنها مرا اجابت كنم و [ اينكْ] من سه خواسته بر تو عرضه مى دارم ، يكى را اجابت كن» .
[ عمرو ]گفت : بگو آنها را ، اى على!
فرمود : «يكى آن كه شهادت دهى كه خدايى جز خداى يگانه نيست و محمّد ، پيامبر خداست» .
[ عمرو ]گفت : اين را رها كن و دومين خواسته را بپرس .
فرمود : «اين كه بازگردى و اين سپاه را از [ رويارويى با ]پيامبر خدا بازگردانى . اگر [ پيامبر ]راستگو باشد ، شما نيز به واسطه او عزّت و برترى يابيد ، و اگر دروغگو باشد ، دزدان و فرومايگان عرب [ براى از ميان بُردن او ]بس باشند» .
عمرو گفت : آن وقت ، زنان قريش با يكديگر گفتگو نمى كنند و شاعران در سروده هايشان [ نخواهند گفت] كه من از جنگ ترسيدم و به عقب بازگشتم؟ [در اين صورت، ]گروهى را كه مرا برخود رئيس كردند ، يارى نكرده ام .
اميرمؤمنان فرمود: «[خواسته] سوم ، آن است كه فرود آيى، تا با تو كارزار كنم ؛ چرا كه تو سواره اى و من پياده».
آن گاه از اسبش پايين پريد و آن را پى كرد وگفت : اين ، خصلتى است كه گمان نمى كردم يكى از عرب ها مرا بدان وادار نمايد .
آن گاه [ كارزار را ]شروع كرد و با شمشير بر سرِ على عليه السلام زد . اميرمؤمنان ، خود را در پناه سپرش گرفت ؛ اما [ شمشير ]سپر را بُريد و بر سرش نشست .
على عليه السلام بدو فرمود : «اى عمرو! آيا همين كه من با تو كارزار مى كنم و تو جنگاور عرب هستى ، تو را بس نيست براى مبارزه با من ، از ياورْ كمك گرفتى؟» .
عمرو به پشت سرش نگاه كرد . اميرمؤمنان ، به سرعت ضربه اى بر دو ساقش فرود آورد و هر دو را قطع كرد . گَرد و غبارى از ميان آنان بلند شد .
منافقان گفتند : على بن ابى طالب ، كشته شد .
سپس گَرد و غبار خوابيد و نگاه كردند . در اين هنگام ، امير مؤمنان را بر روى سينه عمرو ديدند كه ريش او را گرفته و مى خواهد سر او را از تن جدا كند . سپس سرش را بُريد و آن را گرفت و به سوى پيامبر خدا آمد ، در حالى كه بر اثر ضربتِ عمرو ، خون از سرش جارى بود و از شمشيرش خون مى چكيد ، و در حالى كه سرِ عمرو در دستش بود ، چنين رجز مى خواند :
«من ، على و پسر عبدالمطّلبم
مرگ براى جوانمرد ، از فرار بهتر است» .
آن گاه پيامبر خدا فرمود : «اى على! بر او نيرنگ كردى؟» .
گفت : بلى اى پيامبر خدا! جنگ ، نيرنگ است .
