329
دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج4

ب ـ پرهيز از دعوت به پيكار

۱۷۸۹.امام على عليه السلامـ به فرزندش حسن عليه السلام ـ: تو هيچ گاه به پيكارْ دعوت مكن ، و اگر به پيكار دعوت شدى ، پاسخ ده ؛ چرا كه دعوت كننده به پيكار ، ستمكار است و ستمكار ، شكست خورده [و خوار] است .

ج ـ مصونيت سياسى فرستادگان

۱۷۹۰.امام على عليه السلامـ اگر بر مردى از دشمنْ دست يافتيد و او ادّعا داشت كه فرستاده به سوى شماست ، اگر اين امر از او محرز شد و شاهدى بر آن آورد ، پس به او آسيبى مرسانيد تا پيغامش را برسانَد و نزد يارانش باز گردد ؛ امّا اگر شاهدى بر سخنش نيافتيد ، اين ادّعا را از او نپذيريد .

د ـ اقامه حجّت ، پيش از نبرد

۱۷۹۱.السنن الكبرىـ به نقل از براء بن عازب ـ: على عليه السلام مرا به سوى خوارج در نهروان فرستاد . پيش از كارزار ، سه مرتبه آنان را [ به هدايتْ] دعوت نمودم .

۱۷۹۲.امام على عليه السلامـ از نامه اش به كسانى از مردم صنعا۱و جَنَد۲كه دشمنى نمودند و پيمان شكستند ـ: هنگامى كه فرستاده ام به سوى شما آمد ، پراكنده شويد و به محلّ سكونت خودْ بازگرديد ، تا شما را عفو كنم و از نادانتان بگذرم و دور شده را حفظ كنم و در ميان شما با حكم قرآن، رفتار كنم . امّا اگر چنين نكنيد ، آماده آمدن سپاهى باشيد نيرومند،با انبوه سواره ها كه سراغ آن كسى بروند كه طغيان و نافرمانى كند ، و لِه شويد ، مانند لِه شدن در آسياب .
آن كه نيكى كند ، به خود نيكى كرده است ، و آن كه بدى كند ، به خود بدى كرده است ؛ و پروردگار تو ستم كننده بر بندگان نيست .

ر . ك : ج 5 ص 581 (حجت آوردن در ميدان نبرد) .
ج 6 ص 463 (دليل آورى در ميدان نبرد) .

1.پايتخت يمن . در جنوب حجاز و شمال عدن قرار گرفته است . صنعا از مهم ترين شهرهاى شبه جزيره آن روزگار بوده است (تقويم البلدان : ص ۹۱) .

2.شهرى در ۴۵ فرسخى صنعا كه در آن ، مسجد جامع معاذ بن جبل قرار دارد و اكثر ساكنان آن شيعه اند .


دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج4
328

ب : النَّهيُ عَنِ الدَّعوَةِ إلَى المُبارَزَةِ

۱۷۸۹.الإمام عليّ عليه السلامـ لِابنِهِ الحَسَنِ عليه السلام ـ: لا تَدعُوَنَّ إلى مُبارَزَةٍ ، وإن دُعيتَ إلَيها فَأَجِب ؛ فَإِنَّ الدّاعِيَ إلَيها باغٍ ، وَالباغِيَ مَصروعٌ . ۱

ج : الحَصانَةُ السِّياسِيَّةُ لِلرُّسُلِ

۱۷۹۰.الإمام عليّ عليه السلام :إن ظَفِرتُم بِرَجُلٍ مِن أهلِ الحَربِ فَزَعَمَ أنَّهُ رَسولٌ إلَيكُم ؛ فَإِن عُرِفَ ذلِكَ مِنهُ وجاءَ بِما يَدُلُّ عَلَيهِ فَلا سَبيلَ لَكُم عَلَيهِ حَتّى يُبلِغَ رَسالاتِهِ ويَرجِعَ إلى أصحابِهِ ، وإن لَم تَجِدوا عَلى قَولِهِ دَليلاً فَلا تَقبَلوا مِنهُ . ۲

د : إقامَةُ الحُجَّةِ قَبلَ الحَربِ

۱۷۹۱.السنن الكبرى عن البَراءِ بن عازِب :بَعَثَني عَلِيٌّ عليه السلام إلَى النَّهرِ إلَى الخَوارِجِ ، فَدَعَوتُهُم ثَلاثا قَبلَ أن نُقاتِلَهُم . ۳

۱۷۹۲.عنه عليه السلامـ مِن كِتابِهِ إلى مَن شاقَّ وغَدَرَ مِن أهلِ الجَنَدِ وصَنعاءَ ـ: إذا أتاكُم رَسولي فَتَفَرَّقوا وَانصَرِفوا إلى رِحالِكُم أعفُ عَنكُم ، وأصفَح عَن جاهِلِكُم ، وأحفَظ قاصِيَكُم ، وأعمَل فيكُم بِحُكمِ الكِتابِ . فَإِن لَم تَفعَلوا فَاستَعِدّوا لِقُدومِ جَيشٍ جَمِّ الفُرسانِ ، عَظيمِ الأَركانِ ، يَقصُدُ لِمَن طَغَى وعَصى ، فَتُطحَنوا كَطحنِ الرَّحا ؛ فَمَن أحسَنَ فَلِنَفسِهِ ، ومَن أساءَ فَعَلَيها ، وما رَبُّكَ بِظَلّامٍ لِلعَبيدِ ۴ . ۵

راجع : ج 5 ص 580 (إقامة الحجّة في ساحة القتال) .
ج 6 ص 462 (إقامة الحجّة في ساحة القتال) .

1.نهج البلاغة : الحكمة ۲۳۳ ، عيون الحكم والمواعظ: ص ۵۲۷ ح ۹۵۸۷ ، بحار الأنوار: ج ۳۳ ص ۴۵۴ ح ۶۶۸ .

2.دعائم الإسلام : ج ۱ ص ۳۷۶ .

3.السنن الكبرى : ج ۸ ص ۳۰۹ ح ۱۶۷۳۹ .

4.إشارة إلى الآية ۴۶ من سورة فصّلت .

5.شرح نهج البلاغة : ج ۲ ص ۵ .

  • نام منبع :
    دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج4
    سایر پدیدآورندگان :
    همکار: طباطبايي، محمدكاظم؛ طباطبايي نژاد، محمود؛ مترجم : مهریزی، مهدی
    تعداد جلد :
    14
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1386
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 91698
صفحه از 605
پرینت  ارسال به