ر . ك : ج 13 ص 203 (زياد بن أبيه) .
3 / 11 ـ 3
شُرَيح قاضى
۱۴۰۰.نهج البلاغه :گزارش شده كه شريح بن حارث ، قاضى امير مؤمنان ، خانه اى در دوران حكومت وى ، به هشتاد دينار خريدارى كرد . اين خبر به على عليه السلام رسيد . شريح را خواست و به وى فرمود : «به من خبر رسيده است كه خانه اى را به هشتاد دينار خريده اى و برايش سند نوشته اى و گواهانى بر آن گرفته اى» .
شريح گفت : همين طور است ، اى اميرمؤمنان!
[ راوى گويد :] خشم آلود به وى نگاه كرد و فرمود : «اى شريح! بدان كه به زودى كسى سراغت آيد كه در سندت ننگرد و از گواهانت نپرسد ، تا اين كه تو را از خانه بيرون كرده ، به گور ، تسليمت كند ، برهنه از همه چيز . اى شريح! بنگر مبادا اين خانه را از ثروت ديگران خريده باشى يا پول آن را از غيرِ حلال به دست آورده باشى ، كه در اين صورت ، در دنيا و آخرت ، زيان ديده اى . بدان اگر به هنگام خريد نزد من مى آمدى ، برايت سندى اين چنين مى نوشتم كه اين خانه را به يك درهم يا بيشتر نمى خريدى . آن سند ، چنين است :
اين است آنچه را كه بنده اى خوار ، از مرده اى كه او را براى كوچ حركت داده اند ، خريده است . از او خانه اى از خانه هاى فريب ، خريده است ، در كويى كه سپرى شوندگان و تباه شوندگان در آن جاى دارند . اين خانه ، از چهار سو در اين چهار حد ، جاى گرفته است :
حدّ نخست ، بدان جا كه آسيب ها و بلاها در كمين است ؛ حدّ دوم ، بدان جا كه مصيبت ها جايگزين است ؛ حدّ سوم ، به هوسى كه تباه سازد ؛ و حدّ چهارم ، به شيطانى كه گمراه كند ؛ و درِ خانه ، به حدّ چهارم باز مى شود .
اين فريفته آرزومند ، [ اين خانه را] از كسى خريد كه اَجَل ، او را از جاى كنْد ، به بهاى برون شدن از قناعتى كه مايه ارجمندى است و [ به بهاى] وارد شدن در ذلّت و خوارى .
و زيانى كه اين مشترى ، از خريد خانه در مى يابد ، بر ناآرام كننده تن هاى پادشاهان و گيرنده جان هاى سركشان است و درهم ريزنده دولت فرعون هايى چون : كسرا ، قيصر ، تُبّع ، حِمْيَر ، و آن كس كه مال بر مال نهاد و افزون داشت و ساخت و برافراشت و بياراست و اندوخت و به گمان خويش ، براى فرزند ، مايه گذاشت ، كه همگان را در جايگاه رسيدگى و حساب و محلّ پاداش و عقابْ روانه كند ، آن گاه كه كار داورى به نهايت رسد ، «و آن جاست كه تبهكاران ، زيان كنند» . بر اين سند ، خِرد گواهى دهد ، هرگاه از بندِ هوا و دلبستگى هاى دنيا بيرون رود» .
