371
دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج4

10 / 3 ـ 4

وفا به پيمان

۱۹۱۹.امام على عليه السلام :اى مردم! به درستى كه وفا ، همزاد راستى است ، و هيچ سپرى بازدارنده تر از آن نمى شناسم . آن كه از چگونگى رستاخيزْ آگاه شود ، دغلكارى نكند . در زمانه اى به سر مى بريم كه بسيارى از مردمان ، دغلكارى را زيركى دانسته اند و نادانان ، آنها را چاره انديشى خوانند .

۱۹۲۰.امام على عليه السلام :برترين [ خصلت] مسلمانى ، وفا به پيمان هاست .

۱۹۲۱.امام على عليه السلامـ در سفارش نامه اش به مالك اشتر ـ: اگر با دشمنت پيمانى بستى يا به او امان دادى ، به عهد خويش وفا كن و آنچه بر ذمّه دارى ، ادا نما ، و خود را چون سپرى ، برابرِ پيمانت قرار ده ؛ چرا كه مردم ، بر هيچ چيز از واجب هاى خدا ، همچون بزرگ شمردن وفاى به عهد ، سختْ هم داستان نباشند ، با هواهايى گونه گون و رأى هاى مخالف يكديگر كه دارند ؛ و مشركان نيز جدا از مسلمانان ، وفاى به عهد را لازم مى شمردند ، بدان جهت كه زيانِ فرجام ناگوار پيمان شكنى را به دوش كشيدند . پس در آنچه به عهده گرفته اى ، خيانت مكن و پيمانى را كه بسته اى ، مشكن ، و دشمنت را مفريب كه جز نادانِ بدبخت ، بر خدا جرئت نورزد ، و خداوند ، پيمان و ذمّه خود را امانى قرار داده ، و از روى رحمت خويش آن را ميان بندگان ، همگانى كرده است و آن را چون حريمى استوار ساخته ، تا در سايه اش بيارامند و بدان پناه بَرَند . پس در پيمان ، خيانت ، فريب و مكر ، راه ندارد .
و پيمانى مبند كه در آن براى بهانه تراشى جايى گذارى ، و پس از استوارى عهد و پيمان ، براى بر هم زدن آن ، به عبارت هاى دو پهلو تكيه مكن ؛ و مبادا سختى پيمانى كه بر عهده ات افتاده ، تو را وا دارد كه به ناحق ، آن را بر هم زنى ؛ چرا كه شكيبايى در كار دشوارى در آن ، كه اميد به گشايش دارى و پايان نيكويش را انتظار مى كشى ، بهتر است از پيمان شكنى اى كه از پيامدهايش هراس دارى ؛ و [ بپرهيز] از اين كه خداوند ، تو را بازخواست كند و در دنيا و آخرت نتوانى درخواست بخشش كنى .


دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج4
370

10 / 3 ـ 4

الوَفاءُ بِالعَهدِ

۱۹۱۹.الإمام عليّ عليه السلام :أيُّهَا النّاسُ ! وإنَّ الوَفاءَ تَوأَمُ الصِّدقِ ، ولا أعلَمُ جُنَّةً أوقى مِنهُ ، وما يَغدِرُ مَن عَلِمَ كَيفَ المَرجِعُ ۱ ، ولَقَد أصبَحنا في زَمانٍ قَدِ اتَّخَذَ أكثَرُ أهلِهِ الغَدرَ كَيسا ۲ ، ونَسَبَهم أهلُ الجَهلِ فيهِ إلى حُسنِ الحيلَةِ . ۳

۱۹۲۰.عنه عليه السلام :مِن أفضَلِ الإِسلامِ الوَفاءُ بِالذِّمامِ . ۴

۱۹۲۱.عنه عليه السلامـ في عَهدِهِ إلى مالِكٍ الأَشتَرِ ـ: وإن عَقَدتَ بَينَكَ وبَينَ عَدُوِّكَ عُقدَةً ، أو ألبَستَهُ مِنكَ ذِمَّةً فَحُط عَهدَكَ بِالوَفاءِ ، وَارعَ ذِمَّتَكَ بِالأَمانَةِ ، وَاجعَل نَفسَكَ جُنَّةً دونَ ما أعطَيتَ ؛ فَإِنَّهُ لَيسَ مِن فَرائِضِ اللّهِ شَيءٌ النّاسُ أشَدُّ عَلَيهِ اجتِماعا مَعَ تَفَرُّقِ أهوائِهِم وتَشَتُّتِ آرائِهِم مِن تَعظيمِ الوَفاءِ بِالعُهودِ . وقَد لَزِمَ ذلِكَ المُشرِكونَ فيما بَينَهُم دونَ المُسلِمينَ لِمَا استَوبَلوا ۵ مِن عَواقِبِ الغَدرِ . فَلا تَغدِرَنَّ بِذِمَّتِكَ ، ولا تَخيسَنَّ بِعَهدِكَ ، ولا تَختِلَنَّ عَدُوَّكَ ؛ فَإِنَّهُ لا يَجتَرِئُ عَلَى اللّهِ إلّا جاهِلٌ شَقِيٌّ . وقَد جَعَلَ اللّهُ عَهدَهُ وذِمَّتَهُ أمنا أفضاهُ بَينَ العِبادِ بِرَحمَتِهِ ، وحَريما يَسكُنونَ إلى مَنَعَتِهِ ويَستَفيضونَ إلى جِوارِهِ . فَلا إدغالَ ولا مُدالَسَةَ ولا خِداعَ فيهِ .
ولا تَعقِد عَقدا تُجَوِّزُ فيهِ العِلَلَ ، ولا تُعَوِّلَنَّ عَلى لَحنِ قَولٍ بَعدَ التَّأكيدِ وَالتَّوثِقَةِ ، ولا يَدعُوَنَّكَ ضيقُ أمرٍ لَزِمَكَ فيهِ عَهدُ اللّهِ إلى طَلَبِ انفِساخِهِ بِغَيرِ الحَقِّ ؛ فَإِنَّ صَبرَكَ عَلَى ضيقِ أمرٍ تَرجُو انفِراجَهُ وفَضلَ عاقِبَتِهِ خَيرٌ من غَدرٍ تَخافُ تَبِعَتَهُ ، وأن تُحيطَ بِكَ مِنَ اللّهِ فيهِ طِلبَةٌ ، فَلا تَستَقبِلُ فيها دُنياكَ ولا آخِرَتَكَ . ۶

1.أي من علم الآخرة وطوى عليها عقيدته منعه ذلك أن يغدر (شرح نهج البلاغة : ج ۲ ص ۳۱۳) .

2.الكَيْس : العقل (النهاية : ج ۴ ص ۲۱۷ «كيس») .

3.نهج البلاغة : الخطبة ۴۱ ، خصائص الأئمّة عليهم السلام : ص ۹۸ نحوه ، عيون الحكم والمواعظ : ص ۱۵۲ ح ۳۳۳۴ وفيه إلى «أوقى منه» ؛ المعيار والموازنة : ص ۹۶ نحوه .

4.عيون الحكم والمواعظ : ص ۴۷۱ ح ۸۶۱۴ .

5.الوبال : الوخامة وسوء العاقبة (مجمع البحرين : ج ۳ ص ۱۹۰۱ «وبل») .

6.نهج البلاغة : الكتاب ۵۳ ، تحف العقول : ص ۱۴۵ نحوه وراجع دعائم الإسلام : ج ۱ ص ۳۶۸ وعيون الحكم والمواعظ : ص ۱۶۲ ح ۳۴۶۳ .

  • نام منبع :
    دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج4
    سایر پدیدآورندگان :
    همکار: طباطبايي، محمدكاظم؛ طباطبايي نژاد، محمود؛ مترجم : مهریزی، مهدی
    تعداد جلد :
    14
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1386
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 78517
صفحه از 605
پرینت  ارسال به