437
دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج4

5 / 3

حسادت

۲۰۲۲.الأمالى ، مفيدـ به نقل از حسن بن سَلَمه ـ: وقتى خبر حركت طلحه ، زبير و عايشه از مكّه به سوى بصره به امير مؤمنان رسيد، ابو هيثم بن تيّهان به پا خاست و گفت: اى امير مؤمنان! حسد قريشيان نسبت به تو دو گونه است. نيكانشان بر فضيلت و برترى مقام تو رشك بَرند، و بدانِ آنها چنان حسد ورزيدند كه خداوند، اعمال آنان را تباه ساخت و گناهشان را سنگين كرد . آنها به برابرى با تو رضايت ندادند؛ بلكه خواستند بر تو پيشى گيرند؛ [ ليكن] هدف ، دست نيافتنى بود و مسابقه ، آنان را فرو افكند . تو از خودِ قريش به آنان سزاوارترى . پيامبرِ آنان را در زندگى اش يارى رساندى و پس از مرگ، حق او را ادا نمودى. به خدا سوگند، آنان جز بر خويش ستم نكردند . اينك ما ياران و ياوران توايم . كارت را به ما بفرما. آن گاه چنين سرود:

به درستى كه گروهى بر تو ستم كردند و فريبكارى نمودند
و در عيبجويى ، كارهاى زشتى را به تو نسبت دادند.

به حقيقت كه در تو به اندازه بال مگسى
بلكه يكْ دهمِ بال مگس ، عيب نيست.

در تو نعمت الهى را مشاهده كردند
و بزرگوارى اى كه شاخ گردنكشان را درهم مى شكند

و نيز پيشوايى را ديدند كه كارها به سويش باز مى گردد
و افسارى كه اسب چموش را رام مى كند.

حاكمى را [ مشاهده كردند] كه پيشوايى در او جمع شده
و هاشمى اى كه گستره سرزمين مكّه از آنِ اوست .

بر آنچه از جانب خدا به سوى تو آمد ، حسد ورزيدند
و با دل هايى زخمى

و جان هايى كه چون جام كينه اى بر ضد خوبى هاست
از سرِ شقاوت و پليدى با تو دشمنى كردند.

پنهان كننده[ى دشمنى] كه ابرهاى غيبى پنهانش مى كنند
و آن كه آشكارا اظهار دشمنى مى كند .

اى وصىّ پيامبر! ما نسبت به حق
به مانند طراوت بامدادانيم.

قبيله اوس و خزرج را در ميدان هاى ستيز و نبرد
به نيزه و تير ، بگير .

از ما نيست آن كه به خاطر خدا دوستدار تو نباشد
و بر طريق هدايت و رستگارى قرار ندارد.


دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج4
436

5 / 3

الحَسَدُ

۲۰۲۲.الأمالي للمفيد عن الحسن بن سلمة :لَمّا بَلَغَ أميرَ المُؤمِنينَ صَلَواتُ اللّهِ عَلَيهِ مَسيرُ طَلحَةَ وَالزُّبَيرِ وعائِشَةَ مِن مَكَّةَ إلَى البَصرَةِ . . . فَقامَ أبُو الهَيثَمِ بنُ التَّيِّهانِ وقالَ : يا أميرَ المُؤمِنينَ ، إنَّ حَسَدَ قُرَيشٍ إيّاكَ عَلى وَجهَينِ : أمّا خِيارُهُم ؛ فَحَسَدوكَ مُنافَسَةً فِي الفَضلِ ، وَارتِفاعا فِي الدَّرَجَةِ ، وأمّا أشرارُهُم ؛ فَحَسَدوكَ حَسَدا أحبَطَ اللّهُ بِهِ أعمالَهُم ، وأثقَلَ بِهِ أوزارَهُم ، وما رَضوا أن يُساووكَ حَتّى أرادوا أن يَتَقَدَّموكَ ، فَبَعُدَت عَلَيهِمُ الغايَةُ ، وأسقَطَهُمُ المِضمارُ . وكُنتَ أَحقَّ قُرَيشٍ بِقُرَيشٍ ؛ نَصَرتَ نَبِيَّهُم حَيّا ، وقَضَيتَ عَنهُ الحُقوقَ مَيِّتا . وَاللّهِ ما بَغيُهُم إلّا عَلى أنفُسِهِم ، ونَحنُ أنصارُكَ وأعوانُكَ ، فَمُرنا بِأَمرِكَ ! ثُمَّ أنشَأَ يَقولُ :

إنَّ قَوما بَغَوا عَلَيكَ وكادو
كَ وعابوكَ بِالاُمورِ القِباحِ

لَيسَ مِن عَيبِها جَناحُ بَعوضِ
فيكَ حَقّا ولا كَعُشرِ جَناحِ

أبصَروا نِعمَةً عَلَيكَ مِنَ اللّ
ـهِ وقَرما۱يَدُقُّ قَرنَ النِّطاحِ

وإماما تَأوِي الاُمورُ إلَيهِ
ولِجاما يُلينُ غَربَ الجِماحِ۲

حاكِما تُجمَعُ الإمامَةُ فيهِ
هاشِمِيّا لَهُ عِراضُ البِطاحِ

حَسَدا لِلَّذي أتاكَ مِنَ اللّ
ـهِ وعادوا إلى قُلوبٍ قَراحِ

ونُفوسٌ هُناكَ أوعِيَةُ البُغ
ـضِ عَلَى الخَيرِ لِلشَّقاءِ شِحاحِ

مِن مُسِرٍّ يُكِنُّهُ حُجُبُ الغَي
ـبِ ومِن مُظهِرِ العَداوَةِ لاحِ

يا وَصِيَّ النَّبِيِّ نَحنُ مِنَ الحَ
ـقِّ عَلى مِثلِ بَهجَةِ الإِصباحِ

فَخِّذِ۳الأَوسَ وَالقَبيلَ مِنَ الخَز
رَجِ بِالطَّعنِ فِي الوَغى وَالكِفاحِ

لَيسَ مِنّا مَن لَم يَكُن لَكَ فِي اللّ
ـهِ وَلِيّا عَلَى الهُدى وَالفَلاحِ۴

1.القَرم من الرجال : السيّد المعظّم (لسان العرب : ج ۱۲ ص ۴۷۳ «قرم») .

2.جَمَحَ الفرسُ : ذهب يجري جريا غالبا ، واعتزّ فارسَه وغَلبَه (لسان العرب : ج ۲ ص ۴۲۶ «جمح») .

3.فخّذت بينهم : أي فرّقت (لسان العرب : ج ۳ ص ۵۰۲ «فخذ») .

4.الأمالي للمفيد : ص ۱۵۴ ح ۶ .

  • نام منبع :
    دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج4
    سایر پدیدآورندگان :
    همکار: طباطبايي، محمدكاظم؛ طباطبايي نژاد، محمود؛ مترجم : مهریزی، مهدی
    تعداد جلد :
    14
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1386
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 90982
صفحه از 605
پرینت  ارسال به