۲۰۸۸.مروج الذهبـ در شرح وضعيت زبير بن عوّام به هنگام خلافت عثمان ـ: خانه اى در بصره ساخت كه در اين زمان (يعنى سال 332ق) نيز معروف است و بازرگانان ، صاحبان ثروت و صاحبان وسايل (از دريانوردان و ديگران) ، در آن ، منزل مى كنند. همچنين خانه هايى در مصر ، كوفه و اسكندريه ساخت و آنچه از خانه و باغ و بستان هايش گزارش كرديم ، تا اين زمان ، معروف و مشهور است.
ثروت زبير پس از وفاتش پنجاه هزار دينار بود و پس از خود ، هزار اسب و هزار غلام و كنيز بر جاى نهاد و همچنين ، سرزمين هايى را در شهرها به نام خود كرد كه از آنها در بخش شهرها ياد كرديم.
۲۰۸۹.الطبقات الكبرى:زبـيـر ، چـهـار زن داشـت و يكْ هشتمِ اموالش (يعنى سهم زن در تركه شوهر) بر چهار تقسيم شد و به هر زن ، يك ميليون و صد هزار [ دينار ]رسيد و ثروتش سى و پنج ميليون و دويست هزار [ دينار ]تمام بود.
2 / 5
عبد اللّه بن زبير
وى در سال اوّل هجرى در مدينه به دنيا آمد و اوّلين فرزند مهاجران است كه در مدينه به دنيا آمد.
او نوه ابوبكر بود و در انحراف پدرش از مسير حق و برپا كردن جنگ جمل ، نقشى اساسى داشت.
امام على عليه السلام درباره او فرمود :
زبير، هميشه از مااهل بيت بود تا زمانى كه فرزند نامباركش، عبداللّه ،بزرگ شد .
او بعد از قتل عثمان ، بسيار تلاش مى كرد تا پدرش را به خلافت برساند ؛ ولى در كار خود ، موفّق نشد. او حلقه اتّصال عايشه از يك سو ، و زبير و طلحه از سوى ديگر بود.
او حتّى هنگامى كه زبير قصد كناره گيرى از جنگ جمل را داشت ، به انواع حيله هاى اخلاقى و احساسى دست زد تا پدر را منصرف كند.
در جنگ جمل ، زمانى كه كسى اطراف شتر عايشه نمانده بود ، عبد اللّه ، خودْ زمام شتر را به دست گرفت. او در جنگ تن به تن با مالك اشتر ، به شدّت مجروح شد. گفته اند كه به كشتن مالك اشتر بسيار تمايل داشت ، حتى اگر به قيمت جان خودش تمام شود. لذا در مواجهه با مالك اشتر مى گفت:
من و مالك را بكُشيد
و مالك را به همراه من به قتل رسانيد .
بعد از پايان جنگ ، بنا به درخواست عايشه ، امام على عليه السلام او را عفو كرد.
عبد اللّه بن زبير ، شخص مغرور و مطرودى بود ، به گونه اى كه حتى مورد توجّه و احترام معاويه هم قرار نگرفت. او پس از مرگ معاويه ، با يزيد ، بيعت نكرد و براى حفظ جان خود ، در مكّه ساكن شد و بعدها بر مكّه تسلّط يافت.
لشكريان يزيد به مكّه حمله بردند تا مقاومت عبد اللّه را درهم شكنند . در اين حمله ، كعبه آتش گرفت و خراب شد؛ ليكن چون در همين زمان، خبر مرگ يزيد به مكّه رسيد ، عبد اللّه ، جان سالم به در بُرد.
عبد اللّه ، پس از مرگ يزيد، در سال 64 هجرى، ادّعاى خلافت كرد و بر حجاز و يمن و عراق و خراسان مسلّط شد.
او از عبد اللّه بن عبّاس و محمّد بن حنفيه بيعت خواست ؛ ولى آنان روى برتافتند . از اين رو ، تصميم گرفت آن دو را آتش بزند ؛ ليكن با حمله [ ياران ]مختار ، آن دو از مرگ نجات پيدا كردند.
در زمان خلافت عبد الملك بن مروان ، در سال 73 هجرى ، با حمله حَجّاج به مكّه و مسجد الحرام، عبد اللّه بن زبير ، كشته و سپس به دار كشيده شد.
