۱۴۶۴.امام على عليه السلامـ در سفارش نامه اش به مالك اشتر ـ: اينك سفارش مرا در حقّ بازرگانان و پيشه وران را بپذير و درباره آنان به نيكويى سفارش كن ؛ چه كسى كه مقيم باشد يا آن كه با مال خود،از اين سو به آن سو رود و با دست رنج خودْ سود كند ، كه آنان ، مايه هاى منفعت و پديدآورنده اسباب آسايش و راحتى اند ، و آورنده آن ، از جاهاى دوردست و دشوار ، در بيابان و دريا و دشت و كوهسار ؛ جايى كه مردمان در آن جا گِرد نيايند و در رفتن بدان جا دليرى نكنند . اين بازرگانان ، مردمى آرام اند كه از دشمنى آنان ، هراسى نيست ، و آشتى جويند كه از فتنه آنان ، ترسى نيست . به كارهاى آنان ، رسيدگى كن ؛ چه در آن جايى باشند كه خود به سر مى برى و چه در شهرهاى ديگر .
۱۴۶۵.امام على عليه السلامـ در سفارش نامه اش به مالك اشتر (بر پايه گزارش تحف العقول) ـ: آن گاه به بازرگانان و پيشه وران ، نيكى كن و آنان را به نيكويى درباره ديگران ، سفارش نما ؛ چه آن كه مقيم باشد يا آن كه با مال خود ، از اين سو به آن سو رود و با دست رنج خودْ سود كند ، كه آنان ، مايه هاى منفعت و پديد آورنده اسباب آسايش و راحتى اند ، و آورنده آن به شهرها از بيابان و دريا و دشت و كوهسارند ؛ جايى كه مردمان در آن جا گِرد نيايند و در رفتن بدان جا دليرى نكنند ، مانند كشورهاى دشمن تو كه صنعتگرانى دارند كه خداوند ، آسايش را بر دستان آنان ، جارى ساخته است .
پس حرمت آنان را نگه دار ، و راه هايشان را امن ساز ، و حقوقشان را بستان ؛ زيرا كه آنان ، مردمى آرام اند كه از دشمنى آنان ، هراسى نيست ، و آشتى جويند كه از فتنه آنان ، ترسى نيست . دوست داشتنى ترين كار برايشان ، حفظ امنيت و اقتدار آنان است . پس به كارهاى آنان ، رسيدگى كن ؛ چه در آن جايى باشند كه خود به سر مى برى و چه در شهرهاى ديگر .
5 / 6
بازرسى مستقيم بازار
۱۴۶۶.امام باقر عليه السلام :امير مؤمنان ، در كوفه ميان شما بود . صبحگاهان ، از دارالحكومه بيرون مى رفت و در بازارهاى كوفه ، يكى يكى مى گشت و تازيانه اى با او بود كه آن را بر دوش داشت و دوسويه بود و «سبيبه» ناميده مى شد . در برابر اهالى بازارها مى ايستاد و فرياد مى كرد : «اى بازرگانان! از خداوند عز و جل پروا كنيد!» .
آن گاه كه بازاريان ، صداى او را مى شنيدند ، آنچه در دست داشتند ، رها مى كردند و به وى دل مى دادند و با گوش مى شنيدند .
آن گاه مى فرمود : «خيرخواهى پيشه سازيد . از آسانگيرى تبرّك جوييد . به خريداران ، نزديك شويد . خود را به بردبارى بياراييد . از سوگند ، بپرهيزيد و از دروغ ، كناره گيريد . از ستم ، دورى گزينيد و داد ستمديدگان ، بستانيد . به رباخوارى نزديك نشويد و وزن و ترازو را تمام كنيد . اموال مردم را كم ندهيد و در زمين ، به فساد سر بر مَداريد» .
در تمام بازارهاى كوفه مى گشت . سپس برمى گشت و براى [ رسيدگى به كارهاى ]مردم مى نشست .
