239
دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج3

5 / 3 ـ 5

تحريكات عمرو بن عاص

۱۱۹۳.اُسد الغابة :چون عثمان ، عبد اللّه بن سعد بن ابى سرح را به حكومت مصر گمارد و عمرو را از آن بركنار كرد ، عمرو زبان به اعتراض به عثمان گشود و بر او مى شورانْد و در تباهى كارش تلاش مى نمود .

۱۱۹۴.تاريخ الطبرىـ به نقل از ابو عون ، وابسته مِسوَر ـ: عمرو بن عاص ، كارگزار عثمان در مصر بود . عثمان ، او را از كار خراج بركنار كرد و او را به نماز گماشت و عبد اللّه بن سعد را بر خراج گمارد . سپس نماز را نيز به او داد . و چون عمرو بن عاص به مدينه آمد ، زبان به اعتراض به عثمان گشود .
روزى عثمان به دنبالش فرستاد و با او خلوت كرد و گفت : اى پسر نابغه! چه زودْ يقه لباست كثيف شد! كار تو همان سال اوّل بود . آيا بر من طعنه مى زنى و با چهره اى مى آيى و با چهره اى ديگر مى روى؟ به خدا سوگند ، اگر [ از حكومت مصر ]سود نمى بردى ، اين گونه نمى كردى .
عمرو گفت : بسيارى از آنچه مردم مى گويند و براى حاكمان خود نقل مى كنند ، نادرست است . پس اى امير مؤمنان! از خدا درباره مردم خود پروا كن .
عثمان گفت : به خدا سوگند ، تو را با وجود كژى هايت و گفته هاى بسيار درباره ات به كار گماردم ... .
عمرو از نزد عثمان بيرون آمد ، در حالى كه كينه او را به دل داشت .
عمرو ، گاه نزد على عليه السلام مى آمد و او را بر ضدّ عثمان ، تحريك مى نمود و گاه نزد زبير مى آمد و او را بر عثمان مى شوراند و گاه نيز نزد طلحه . همچنين بر سر راه حاجيان مى ايستاد و خلافكارى هاى عثمان را به آنان مى گفت .
عمرو ، پس از محاصره اوّل عثمان ، از مدينه بيرون رفت تا به مزرعه اش به نام «سبع» در فلسطين رسيد و در كاخش (عجلان ) فرود آمد ... . سوارى از كنار او گذشت . عمرو فرياد زد : عثمان چه شد؟
گفت : كشته شد .
گفت : من ابو عبد اللّه هستم . وقتى دُمَلى را بخراشم ، بازش مى كنم! من آن قدر بر ضدّ او تحريك كردم كه حتّى چوپان گله بر سر كوه را بر او شوراندم .


دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج3
238

5 / 3 ـ 5

تَأليبُ عَمرِو بنِ العاصِ

۱۱۹۳.اُسد الغابة :لَمَّا استَعمَلَهُ [أي عبدَ اللّهِ بنَ سَعدِ بنِ أبي سَرحٍ] عُثمانُ عَلى مِصرَ وعَزَلَ عَنها عَمروا جَعَلَ عَمرٌو يَطعَنُ عَلى عُثمانَ ، ويُؤَلِّبُ عَلَيهِ ، ويَسعى في إفسادِ أمرِهِ . ۱

۱۱۹۴.تاريخ الطبري عن أبي عون مولى المِسْور :كانَ عمرُو بنُ العاصِ عَلى مِصرَ عامِلاً لِعُثمانَ ، فَعَزَلَهُ عَنِ الخَراجِ وَاستَعمَلَهُ عَلَى الصَّلاةِ ، وَاستَعمَلَ عَبدَ اللّهِ بنَ سَعدٍ عَلَى الخَراجِ ، ثُمَّ جَمَعَهُما لِعَبدِ اللّهِ بنِ سَعدٍ ، فَلَمّا
قَدِمَ عمرُو بنِ العاصِ المَدينَةَ جَعَلَ يَطعَنُ عَلى عُثمانَ ، فَأَرسَلَ إلَيهِ يَوما عُثمانُ خالِيا بِهِ ، فَقالَ : يَابنَ النّابِغَةِ ما أسرَعَ ما قَمِلَ جُرُبّانُ ۲ جُبَّتِكَ ! إنَّما عَهدُكَ بِالعَمَلِ عاما أوَّلَ ، أ تَطعَنُ عَلَيَّ وتَأتيني بِوَجهٍ ، وتَذهَبُ عَنّي بِآخَرَ ؟ وَاللّهِ لَولا اُكلَةٌ ما فَعَلتَ ذلِكَ . قالَ : فَقالَ عَمرٌو : إنَّ كَثيرا مِمّا يَقولُ النّاسُ ويَنقُلونَ إلى وُلاتِهِم باطِلٌ ، فَاتَّقِ اللّهَ يا أميرَ المُؤمِنينَ في رَعِيَّتِكَ . فَقالَ عُثمانُ : وَاللّهِ لَقَدِ استَعمَلتُكَ عَلى ظَلَعِكَ ۳ وكَثرَةِ القالَةِ فيكَ ... .
فَخَرَجَ عَمرٌو مِن عِندِ عُثمانَ وهُوَ مُحتَقَدٌ عَلَيهِ ، يَأتي عَلِيّا مَرَّةً فَيُؤَلِّبُهُ عَلى عُثمانَ ، ويَأتِي الزُّبَيرَ مَرَّةً فَيُؤَلِّبُهُ عَلى عُثمانَ ، ويَأتي طَلحَةَ مَرَّةً فَيُؤَلِّبُهُ عَلى عُثمانَ ، ويَعتَرِضُ الحاجَّ فَيُخبِرُهُم بِما أحدَثَ عُثمانُ ، فَلَمّا كانَ حَصرُ عُثمانَ الأَوَّلُ خَرَجَ مِنَ المَدينَةِ حَتَّى انتَهى إلى أرضٍ لَهُ بِفِلَسطينَ يُقالُ لَها : السَّبعُ ، فَنَزَلَ في قَصرٍ لَهُ يُقالُ لَهُ العَجلانُ ... حَتّى مَرَّ بِهِ راكبٌ آخَرُ فَناداهُ عَمرٌو : ما فَعَلَ الرَّجُلُ ـ يَعني عُثمانَ ـ ؟ قالَ : قُتِلَ . قالَ : أنَا أبو عَبدِ اللّهِ إذا حَكَكتُ قَرحَةً نَكَأتُها ۴ ، إن كُنتُ لَاُحَرِّضُ عَلَيهِ ، حَتّى إنّي لَاُحَرِّضُ عَلَيهِ الرّاعِيَ في غَنَمِهِ في رَأسِ الجَبَلِ . ۵

1.اُسد الغابة : ج ۳ ص ۲۶۱ الرقم ۲۹۷۶ .

2.القَمِلُ : القذر ، والجُرُبّان : جيب القميص (النهاية : ج ۴ ص ۱۱۰ «قمل» و ج ۱ ص ۲۵۳ «جرب») .

3.الظَّلَع : الميل عن الحقّ وضعف الإيمان (النهاية : ج ۳ ص ۱۵۹ «ضلع») .

4.نكأْتُ القَرحةَ : إذا قشرتها (النهاية : ج ۵ ص ۱۱۷ «نكا») .

5.تاريخ الطبري : ج ۴ ص ۳۵۶ وراجع الإصابة : ج ۶ ص ۲۴ الرقم ۷۸۱۲ والغدير : ج ۹ ص ۱۳۸ .

  • نام منبع :
    دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج3
    سایر پدیدآورندگان :
    همکار: طباطبايي، محمدكاظم؛ طباطبايي نژاد، محمود؛ مترجم: مسعودی، عبدالهادی؛ مهریزی، مهدی
    تعداد جلد :
    14
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1386
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 72529
صفحه از 588
پرینت  ارسال به