تحليلى درباره عوامل شورش عليه عثمان

پس از مرگ خليفه دوم ، شورايى تشكيل مى شود و خلافت را به عثمان بن عفّان مى سپارد . روزگارِ خلافت عثمان و بويژه سال هاى پايانى آن ، از اهميّت بسزايى برخوردار است . در دوران خلافتِ خليفه دوم ، جامعه اسلامى روزگار آرامى را مى گذراند و اين آرامش ، از جمله معلول خوى صلابتِ آميخته با استبداد خليفه دوم است .
جامعه اى بدان سان آرام ، در زمانى اندك ، به محيطى پر تلاطم و سرشار از اعتراض نسبت به خليفه مبدّل مى شود . اين رويداد ، چگونه شكل مى گيرد؟ اعتراض هاى سرازير شده به سوى خليفه ، سرچشمه در كجا دارند؟ مردمانى كه براى ستاندن دادِ خويش از خليفه در مدينه گرد آمده اند ، به گواه تاريخ ، نه از قشرى خاص و نه از آبادى و شهرى خاص اند . پس به واقع ، جامعه اسلامى ، يكسر خيزش كرده است . چرا؟ شگفتا كه خليفه مسلمانان ـ كه پيوند نسبى نيز با پيامبر خدا دارد ـ ، در مدينه محاصره مى شود و هيچ كس به يارى اش برنمى خيزد!
محاصره طولانى مى شود و هيچ كس از بيرون مدينه به يارى نمى آيد . حتّى معاويه نيز ـ كه بعدها عنوان «خونخواه» او را يدك مى كشد ـ درخواست او را بدون پاسخ مى گذارد! آيا معاويه اى كه مى تواند در نبرد صفّين ، صد هزار نفر را به