و نيز :
و«ما خُيِّرَ عَمّارُ بَينَ أمرَينِ إلَا اختارَ أرشَدَهُما» .عمّار ، ميان هيچ دو كارى مخيّر نشد ، مگر آن كه كارى را برگزيد كه به هدايت ، نزديك تر بود .^۱و«مَلِئَ عَمّارٌ إيمانا إلى مُشاشِهِ» .عمّار ، تا مغز استخوانش ، انباشته از ايمان است .^۲«يَزولُ مَعَ الحَقِّ حَيثُ يَزولُ» .[ عمّار ،] همراه حق است ، هر كجا كه برود .^۳
عمّار ، با اين جايگاه در نگاه پيامبر خدا و با اين ويژگى ها ، از معترضان و مخالفان بنيادى و آغازين عثمان است و نيز سختكوش در اين راه . ابن كثير آورده است كه :
عمّار ، مردم را بر ضدّ عثمان مى شورانْد و او را رها نمى كرد و باز نمى گشت و منصرف نمى شد . ^۴
بر اساس همين اعتراض ها و انتقادهاست كه عمّار از سوى شخص عثمان و اطرافيانش كتك مى خورد ، بيهوش مى شود و معلول مى گردد .

ر . ك : ص 179 (كتك زدن عمّار ياسر) .

زيد بن صُوحان

از زاهدان بزرگ و از چهره هاى برجسته تاريخ اسلام است كه او را از «اَبدال» بر

طبرى نيز ضمن اشاره به بعضى نكات ، از ذكر بقيّه آنها صرف نظر كرده و گفته است :
ما بسيارى از عواملى را كه به دست قاتلان عثمان بهانه داد تا كشتن او را توجيه كنند ، بيان كرديم و از بسيارى ديگر ، به خاطر علّت هايى كه ما را به ترك نقل آنها بر انگيخت ، صرف نظر كرديم . ^۱
تا اين جا صحبت از زمينه ها و عوامل قيام بر ضدّ عثمان بود ؛ ولى نكته مهم تر و قابل تأمّل تر ، بررسى افراد و گروه هاى شركت كننده در اين خيزش است . روشن است كه همه كسانى كه در اين جريان گسترده شركت كرده اند ، هم هدف نيستند و برخى ، آرمان هايى ديگر دارند . عوامل دخيل در اين جريان را بدين سان مى توان معرّفى كرد :

1 . معترضان و انقلابيون سنّت شناس و استوار انديش

در اين خيزش ، چهره هاى برجسته اى از صحابيان و مؤمنان ژرف باور حضور دارند . به واقع ، توده هاى عظيم مردم انقلابى ، به رهبرى اينان حركت مى كنند . اين چهره ها كسانى نيستند كه بتوان اندكى در اخلاص ، نيك نگرى و استوار انديشى آنان ترديد كرد . برخى از اينان عبارت اند از :
عمّار بن ياسر
عمّار از پيشتازان در اسلام و از مجاهدان استوارگام و سر افراز است . پيامبر خدا او را معيار حق مى شناسانَد و مى فرمايد :
إذَا اختَلَفَ النّاسُ كانَ ابنُ سُمَيَّةَ مَعَ الحَقِّ .چون مردم با هم اختلاف كردند ، پسر سميّه همراه حق است .^۲