مى دهند كه به لحاظ فكرى ، آنان را تا اين حد سطحى نگر و ساده انديش جلوه دهند كه آنان تحت نفوذ مردى يهودى ، بر ضدّ خليفه خود شمشير بر كشيده و فتنه ايجاد كرده اند؟
4 . آورده اند كه ابن سبا در جنگ جمل ، نقش آفرينى كرده است . چرا پس از جنگ ، هيچ خبرى از او نيست؟ شخصى كه تا بدان اندازه مقتدر است كه مى تواند خليفه را به زير كشد ، چرا در اوج قدرت ، هيچ كارى نمى كند و تاريخ ، حتّى نامى از او نمى برد؟
5 . چرا معاويه كه خود را «ولىّ خونِ» عثمان مى شمرد و حتّى صحابه پيامبر صلى الله عليه و آله را كه در مدينه حضور داشتند و به عثمان كمك نكردند ، مستحقّ قتل مى داند ، ۱ هيچ گونه پيگيرى اى از منشأ اصلى قتل ، انجام نمى دهد؟ چرا در متون تاريخى ، حتّى يك گزارش ، در پيجويىِ معاويه از عبد اللّه بن سبا نقل نشده است؟
6 . و سرانجام ، اين كه : عبد اللّه بن سبا كيست؟ تبار او كجا و چه كسانى هستند؟ پدر و مادرش كيستند و زيستگاه آنان كجاست؟ و اصلاً عبد اللّه از چه قبيله اى است؟
اين سؤال ها پاسخ ندارند . با توجّه به اين كه اعراب به دانش تبارشناسى بسى اهميّت مى دهند ، چگونه است كه هيچ نشانه اى را از او ـ كه تا اين اندازه آوازه دارد ـ ، ثبت نكرده اند و هيچ كس از دودمان او را نشناسانده اند؟
ملاحظاتى از اين دست ، چهره ابن سبا را يكسر در ابهام فرو مى برد . چنين است كه او در ميان پژوهشيان اخير ـ چنان كه پيش تر اشاره شد ـ ، چهره اى مرموز تلقّى شده است . خاورشناسانى چون : فرد لندر ، برنارد لوييس و كايتانى و نيز محقّقانى
