شده و آمده است :
عبد اللّه بن سبا ، كسى است كه به كفر باز گشت و اظهار غلو كرد . ^۱
5 . در كتاب الغيبةى طوسى ، به مناسبت طرح ديدگاه اعتقاد به امام زمان عليه السلام و جريان هايى كه مخالف اين ديدگاه هستند ، آمده است :
آيا با جماعت ، مخالفت نكرد ...؟ و در ميان آنان ، كسانى از سبائيان اند كه مى گويند : او ، على عليه السلام است و نمرده است ... . ^۲
6 . در كتاب المحبّر ، تأليف محمّد بن حبيب نَسّابه (م 245 ق) ، در باب «أبناء الحبشيّات (مردان عربى كه مادر حبشى داشتند)» آمده است :
... و عبد اللّه بن سبا ، رهبر سبائيان . ^۳
7 . ابن قُتَيبه (م 276 ق) در كتاب المعارف مى گويد :
سبائيان از رافضه اند و به عبد اللّه بن سبا منسوب اند و او نخستين رافضى است كه كفر ورزيد و گفت : «على ، پروردگار جهانيان است» . على عليه السلام نيز او و يارانش را سوزاند . ^۴
8 . اَعشى همْدان ، كه در سال 83 هجرى توسط حَجّاج به قتل رسيد ، درباره مختار و صندلى او ـ كه ادّعا مى كرد امام على عليه السلام روى آن مى نشسته است و آن را مقدّس مى دانست ـ مى گويد :
گواهى مى دهم كه سبايى هستيد و من شما را مى شناسم ، اى سپاهيان شرك! ^۵
كسان ديگرى همچون: سعد بن عبد اللّه اشعرى (م 301 ق) در كتاب المقالات

چنان كه گفتيم ، بيشتر از هر كسى علّامه عسكرى بر موهوم بودن عبد اللّه بن سبا تأكيد ورزيده است . بنا بر اين ، ديدگاه علّامه عسكرى نيازمند تأمّلى فزون تر است .
چنان كه آورديم ، نقش رهبرى عبد اللّه بن سبا و تأثير افسانه اى او در حوادث ، بى گمان نااستوار است ؛ امّا اين بدان معنا نيست كه عبد اللّه بن سبا وجود خارجى نداشته است .
اگر گزارش هاى سيف بن عمر ، تنها نقل هاى مربوط به عبد اللّه بن سبا بود ، امكان داشت كه بر ديدگاهى چنين ، تأكيد كرد ؛ امّا نكته تأمّل برانگيز ، اين است كه متون تاريخى و حديثى بسيارى ، از غير طريق سيف بن عمر ، درباره وجود شخصى به نام عبد اللّه بن سبا ، سخن گفته اند . در بسيارى از متون ، عبد اللّه بن سبا چهره اى غالى ناميده شده و در برخى منابع ، سوزاندن او به وسيله على عليه السلام به خاطر غلو و باور او به الوهيّتِ مولا عليه السلام گزارش شده است :
1 . در كتاب رجال الكشّى پنج روايت ، وجود عبد اللّه بن سبا و چگونگى عقايد او را گزارش مى كنند كه سه روايت از اين پنج روايت ، سند صحيح دارند . ^۱
2 . در كتاب من لا يحضره الفقيه و نيز در تهذيب الأحكام ، روايتى نقل شده كه در آن ، عبد اللّه بن سبا از حكمتِ بلند كردن دست در هنگام دعا ، سؤال مى كند . ^۲
3 . در كتاب الاعتقادات صدوق ، گزارشى نقل شده كه در آن ، زراره از امام صادق عليه السلام سؤال مى كند : «مردى از فرزندان عبد اللّه بن سبا ، قائل به تفويض است ...» . ^۳
4 . در كتاب رجال الطوسى در شمارِ اصحاب امام على عليه السلام به عبد اللّه بن سبا اشاره