دل بستگى و سپس وابستگى ، همان . نمى شود آن همه زيبايىِ نهفته در رفتار على عليه السلام را ديد و شناخت ، ولى بدو عشق نورزيد ؛ مگر آن كه وجدان انسانى ، از دست رفته باشد و فطرت پاك و پيراسته ، آلوده شده باشد . راز آن همه شيدايى و شيفتگى و دل دادگىِ مردمان به على عليه السلام ، در همين است . روشن است كه اين عاشقان ، در گستره تاريخ ، از همه گونه اى هستند و فراتر از مرزهاى عقيده و باورها ، اين شيفتگان ، از همه مكتب ها هستند ؛ چون زيبايى و عشق بدان ، و نيز عشق به على عليه السلام كه برترين جلوه آن زيبايى است ، مرز ندارد .
كردار على عليه السلام در دوران زندگى ، سرشار از حق گرايى ، حق مدارى و حق گسترى است ؛ بويژه كه در روزگار كوتاه حكومتش ، زيباترين چهره انسانىِ حكومتِ مبتنى بر ارزش هاى انسانى را به نمايش گذاشت . مگر مى توان جمالِ جميل على عليه السلام و جلوه آن جمال را در حكومت او نگريست و بدان عشق نورزيد؟!
اكنون و پيش تر از آن كه متون حديثى و تاريخىِ سياست علوى را گزارش كنيم ، آهنگ آن داريم تا مبانى سياسى امام را در كشوردارى ، مرور كنيم . اين نگاه ، بس گذراست ، در حدّ توان و مجال . واگويى اين مبانى ، به واقع ، بَر نمودن راز آفرينش زيبايى ها و جاذبه هاى على عليه السلام است و نشان دهنده اصول سياسى حكومت بر دل ها . بدان اميد كه مسئولان جوامع اسلامى ، در هر چه بيشتر شناختن ، شناساندن و نزديك شدن به اين زيبايى ها تلاش كنند و در نزديك كردن واقعِ زندگانى سياسى و ادارى و مسئوليتِ گذراى خويش به او بكوشند ، و بدين سان ، دورنمايى از چهره زيباىِ حكومت علوى را براى ارائه به جهانيان ، رقم بزنند .

يك ـ سياست هاى ادارى

سياست هاى مديريتى امام على عليه السلام را در اداره امور ، در اصول زير مى توان گزارش كرد :

پايه محبّت خداوند ، استوار است . او در اين زمينه مى فرمايد :
إنَّ هذَا الإِسلامَ دينُ اللّهِ الَّذِى اصطَفاهُ لِنَفْسِهِ ، وَ اصطَنَعَهُ عَلى عَينِهِ وأصفاهُ خِيَرَةَ خَلقِهِ ، وأقامَ دَعائِمَهُ عَلى مَحَبَّتِهِ .^۱اسلام ، دين خداوند است كه آن را براى خود برگزيد و به ديده عنايت خويش ، آن را بپروريد ، و بهترين آفريدگان خود را ويژه آن ساخت و ستون هاىِ آن را بر دوستى خود ، استوار داشت .
پيشوايان دينى و رهبران راستين سياسى امّت اسلامى ، جلوه هاى محبّت مردم به آفريدگارند و مهرورزى مردم به آنان ، مهرورزى به خداست . بر اين اساس ، پايگاه اصلى حكومت اسلامى ، فراتر از بيعت و رأى مردم است . حكومت اسلامى ، ريشه در عشق و محبّت مردم دارد ؛ و اين است راز آن همه تأكيد قرآن و احاديث اسلامى بر محبّت اهل بيت عليهم السلام .
از سوى ديگر ، روشن است كه محبّت ، امرى دستورى نيست . چنين نيست كه بتوان انسان را با بخش نامه اى ، بر خلاف كشش درونى او ، به مهرورزى به كسى يا چيزى وا داشت .
انسان ، عاشق زيبايى هاست . عشق به زيبايى ، در اعماق جان انسان است . او به گونه اى فطرى ، همه زيبايى هاى مادّى و معنوى را دوست دارد . بدين سان ، اگر بينش ، منش و كردار كسى را زيبا ديد ، به او عشق مى ورزد ، و اگر نازيبا ديد ، از او روى بر مى تابد . اين ، مقتضاى فطرت اوست ، مگر اين كه فطرت او ديگرسان شود .
از اين جا در مى يابيم كه راز تأكيد بر محبّت اهل بيت ، و فلسفه وجوب دوستى با آن بزرگواران ، ترغيب به شناخت واقعى آنهاست ؛ چرا كه منش ، رفتار و تعامل آنان با مردمان ، آن سان زيبا و كشش آفرين است كه شناخت بى پيرايه و واقعىْ همان ، و