2 / 3
بازگرداندن ثروت هاى عمومى
۱۳۴۶.امام على عليه السلامـ از سخنان او درباره بازگرداندن زمين هايى كه عثمان به تيول بنى اميه درآورده بود ، به مسلمانان ـ: به خداوند سوگند ، اگر هر تيولى را بيابم كه با آن ، زنان به تزويج درآمده و كنيزكان خريدارى شده باشند ، آن را بازخواهم گرداند . به درستى كه در عدالت ، گشايش است و آن كه عدالت بر او تنگ باشد ، ستم بر او تنگ تر خواهد بود .
۱۳۴۷.شرح نهج البلاغةـ اين سخنرانى را كلبى به صورت روايتى مرفوع ، به ابو صالح نسبت داده و او از ابن عبّاس نقل كرده است ـ: على عليه السلام ، در دومين روز بيعت خود ، در مدينه سخنرانى كرد و فرمود :
«هان ، اى مردم! هر زمينى كه عثمان در تيول كسى درآورده ، و هر ثروتى از ثروت هاى خدا كه بخشيده است ، به بيت المال ، باز خواهد گشت ؛ چرا كه حقوق ديرين راچيزى باطل نسازد . اگر اين ثروت ها را بيابم كه با آن ، زنان به تزويج درآمده ، و [ يا] در شهرها پراكنده شده اند ، هر آينه ، آن را به جاى نخستين بازگردانم ؛ چرا كه در عدالت ، گشايش است ؛ و آن كه عدالت بر او تنگ باشد ، ستم بر او تنگ تر خواهد بود» .
تفسير اين سخن ، چنين است : اگر براى كارگزار ، اداره امور بر پايه عدل ، دشوار باشد ، در ستم ، دشوارتر خواهد بود ؛ چرا كه ستمگر ، در مظانّ آن است كه از ستم ، منع و باز داشته شود .
كلبى گويد : [ على عليه السلام ] سپس فرمان داد تا تمام سلاح هايى كه در خانه عثمان بود و از آن عليه مسلمانان استفاده مى شد ، گردآورى شود و فرمان داد تا ثروت هاى ويژه اى كه از شترهاى زكات در خانه او بود ، گردآورى كنند . نيز فرمان داد شمشير و سپرش ضبط گردد و فرمان داد متعرّض اسلحه هايى كه با آنها با مسلمانان نبرد نگردد ، نشوند ؛ چنان كه از ضبط ثروت هاى او در خانه اش و جاهاى ديگر ، خوددارى گردد . نيز فرمان داد ثروت هايى كه عثمان واگذار كرده ، هرجا و نزد هركس يافت شد ، برگردانده شود .
خبر اين رفتار ، به عمرو بن عاص رسيد . او در سرزمين اَيله از منطقه شام بود و به هنگام هجوم مردم بر عثمان ، وارد اين سرزمين شده بود . [ از آن جا] به معاويه نامه نوشت : هرچه مى خواهى ، انجام بده . فرزند ابوطالب ، تو را از ثروت هايت جدا كرد ، آن گونه كه پوست عصا را از آن جدا كنند .
