شدن دين، همان روز غدير خم است.

2 . روز عَرَفه

در برابر متونى كه بدانها اشارت رفت، متون ديگرى وجود دارند كه تصريح مى كنند روز نزول آيه اِكمال، روز عرفه و مكان نزول آن، عرفات است. قول پذيرفته شده در ميان اهل سنّت، همين است و از چند صحابى نيز نقل شده است ؛ ولى اساس آن، همان كلام عمر در پاسخ به سؤال مردى يهود است كه در كتب بسيارى از جمله در صحيح البخارى آمده است و ما نيز به آن، اشاره داشتيم.
اين قول در برخى احاديث و كتب شيعه نيز آمده است كه اساس آن را دو حديث امام باقر و امام صادق عليهما السلام تشكيل مى دهند:
حديث اوّل، حديثى است كه مرحوم ثقة الاسلام كُلينى از ابو جارود نقل كرده است. ابو جارود مى گويد:
سَمِعتُ أبا جَعفَرٍ عليه السلام يَقولُ : فَرَضَ اللّهُ عزّوجلّ عَلَى العِبادِ خَمساً ؛ أخَذوا أربَعاً ، وتَرَكوا واحِداً .
قُلتُ : أتُسَمّيِهنَّ لي جُعِلتُ فِداكَ ؟
فَقالَ : الصَّلاةُ ، وكانَ النّاسُ لايَدرونَ كَيفَ يُصَلّونَ ، فَنَزَلَ جَبرَئيلُ عليه السلام فَقالَ : يا مُحَمَّدُ ، أخبِرهُم بِمَواقيتِ الصَّلاةِ . ثُمَّ نَزَلَتِ الزَّكاةُ ، فَقالَ : يا مُحَمَّدُ ، أخبِرهُم مِن زَكاتِهِم ما أخبَرتَهُم مِن صَلاتِهِم . ثُمَّ نَزَلَ الصَّومُ ، فَكانَ رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله إذا كانَ يَومُ عاشوراءَ بَعَثَ إلى ما حَولَهُ مِنَ القُرى فَصاموا ذلِكَ اليَومَ ، فَنَزَلَ شَهرُ رَمَضانَ بَينَ شَعبانَ وشَوّالٍ . ثُمَّ نَزَلَ الحَجُّ ، فَنَزَلَ جَبرَئيلُ عليه السلام فَقالَ : أخبِرهُم مِن حَجِّهِم ما أخبَرتَهُم مِن صَلاتِهِم و زَكاتِهِم وصَومِهِم .
ثُمَّ نَزَلَتِ الوِلايَةُ ؛ وإنّما أتاهُ ذلِكَ في يَومِ الجُمُعَةِ بِعَرَفَةَ ، أنزَلَ اللّهُ عزّوجلّ : «الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِى» وكانَ كَمالُ الدّينِ بِوِلايَةِ عَليِّ بنِ

مى رسند ـ بيانگر نزول آيه در روز غدير (هجدهم ذى حجّه سال دهم هجرى) هستند. ^۱
اين احاديث، موافق قرآن هستند و راهى جز پذيرفتن آنها وجود ندارد ؛ زيرا در تاريخ زندگى پيامبر اسلام، بجز روز غدير خم، روزى با ويژگى هايى كه اين آيه بر آن تأكيد دارد، يافت نمى شود. در اين روز بود كه با تعيين رهبر آينده جهان اسلام از سوى خداوند متعال، اميد كفّارى كه مى پنداشتند آيين اسلام به شخص پيامبرِ آن ، قائم است و با مرگ او نخواهند گذاشت تداوم پيدا كند، به يأس گراييد.
در اين روز بود كه برنامه هاى اسلام براى اداره آينده جهان، كامل شد و با تعيين شخصيت بزرگى چون امام على عليه السلام ـ كه به استثناى نبوّت، همتاى پيغمبر اسلام بود ـ ^۲ به جانشينى پيامبر صلى الله عليه و آله ، نعمت خداوند بر امّت اسلامى كامل گرديد و بر اساس همين كامل بودن برنامه هاى اسلام براى تكامل مادّى و معنوى جامعه بشر بود كه اسلام به عنوان كامل ترين دين تكامل بخشِ انسان، مورد پذيرش خداوند متعال قرار گرفت .
مراسم عمامه گذارى ويژه امام على عليه السلام در روز غدير خم، ^۳ برنامه برگزارى مراسم سلام رهبرى ^۴ بر امام عليه السلام در آن روز، تبريك صحابه ^۵ بزرگ پيامبر صلى الله عليه و آله به على عليه السلام در آن روز، اَشعار حَسّان بن ثابت، ^۶ اعلام روز غدير به عنوان بزرگ ترين عيد اسلامى، ^۷ و اسناد و قرائن تاريخى و حديثى فراوان ديگر، همه مؤيّد اين است كه روز كامل