359
دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج2

۸۸۱.كشف الغُمّةـ به نقل از حسن بن ظريف ـ: به امام حسن عسكرى عليه السلام نامه نوشتم و از او پرسيدم معناى گفته پيامبر خدا در حقّ امير مؤمنان : «هركه من مولاى اويم، اين [ على ]مولاى اوست»، چيست؟
فرمود : «[ پيامبر صلى الله عليه و آله ] خواست كه با آن[ سخن]، او را نشانه اى قرار دهد تا هنگام اختلاف، حزب خدا، با او شناخته شود».

10 / 15

عيد غدير در اسلام

۸۸۲.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :روز غدير خم، برترين عيد امّت من است و آن، روزى است كه خداوند متعال به من فرمان داد تا برادرم على بن ابى طالب را نشانه اى براى امّتم قرار دهم تا پس از من، بدان، راه يابند و آن، روزى است كه خداوند، دين را در آن به كمال رسانْد و نعمت را بر امّتم كامل كرد و دين اسلام را برايشان پسنديد.

۸۸۳.امام حسين عليه السلام :در [ يكى از سال هاى] دوران خلافت امير مؤمنان، جمعه و غدير با هم يكى شدند. امام عليه السلام پنج ساعت از آن روزْ گذشته به بالاى منبر رفت و به حمد و ثناى الهى پرداخت؛ حمدى كه مانندش شنيده نشد و ستايشى از خدا كرد كه كسى جز او چنين [ ستايش] نكرد. آنچه از آن به ياد مانده ، اين است... :
«سپس اى گروه مؤمنان! خداوند متعال، امروز، دو عيد بزرگ و سترگ را برايتان جمع كرد ـ كه هيچ يك بدون ديگرى برپا نمى شود ـ ، تا عطاى نيكويش را برايتان تمام گردانَد و بر طريق هدايتش نگاهتان دارد و شما را دنباله رو آثار كسانى قرار دهد كه از پرتو هدايتش نور گرفته اند و شما را بر راه روشن اعتدال، به سوى خود در آورد و عطاياى خجسته اش را بر شما فراوان كند.
پس، جمعه را روز اجتماع قرار داد و براى پاك كردن گذشته ها و نيز براى شستن پليدى هايى كه انسان از جمعه اى تا جمعه ديگر گرد مى آورد، به سوى آن فرا خوانْد و آن را تذكّرى براى مؤمنان و نمايشى براى بيمناكىِ پرهيزگاران قرار داد و پاداش اعمال مطيعان را در آن، چندين برابر پاداش ديگر روزها بخشيد و آن را اين گونه قرار داد كه جز با پذيرش فرمان ها و باز ايستادن از نهى ها و سر فرود آوردن به اطاعتش در آنچه بر آن برانگيخت و دعوت كرد، كمال نمى يابد.
پس، توحيدش را جز با اعتراف به نبوّت پيامبرش نمى پذيرد و دين را جز با ولايت آن كه به ولايتش فرمان داده، قبول نمى كند و اسباب فرمانبردارى اش جز با چنگ زدن به ريسمانش و ريسمان اهل ولايتش، سامان نمى يابد. پس در روز دُوح ۱ بر پيامبرش چيزى فرو فرستاد كه اراده او را در انتخاب خالصان و برگزيدگانش روشن كرد... .
بى گمان، اين، روزى شكوهمند است. در اين [ روز است كه] فَرَج (گشايشْ) واقع شد و درجه ها رفيع گشت و حجّت ها آشكار گرديد و آن، روز آشكار كردن و روشن نمودن جايگاهِ نمايان [ ولايت] و روز كمال دين و روز پيمانِ بسته شده و روز گواه و گواهى شده است... .
خدايتان بيامرزد! پس از پايان مراسم [ عيد غدير]، بازگرديد و بر خانواده تان گشايشى فراهم سازيد و به برادرانتان نيكى كنيد و پروردگار خود را بر نعمت هايى كه به شما ارزانى داشته، سپاس بگذاريد. گرد هم آييد تا خداوند، پراكندگى تان را سامان بخشد و به هم نيكى كنيد تا خدا رشته الفت شما را نگسلد. نعمت هاى الهى را به هم هديه دهيد، همان گونه كه خداوند، در اين روز بر شما منّت نهاد و پاداش را در آن، چندين برابر عيدهاى پيشين و پسين و غير از آن قرار داد.
نيكى در آن [ روز]، ثروت مى آورد و عمر مى افزايد، و مهربانى به همديگر در آن، رحمت و رأفت خداوند را سبب مى شود. از فضل خدا به برادران و خانواده تان، تا سر حدّ توان ، ببخشيد و تا آن جا كه دستتان مى رسد، برايشان مهيّا داريد. با هم خوش رو باشيد و در ديدار يكديگر، اظهار شادمانى كنيد و بر آنچه خداوند به شما بخشيده، سپاس بگزاريد. به كسى كه به خير شما اميد دارد، افزون بر آن بدهيد و به ناتوانان خود، همچون خود و هر اندازه كه از دستتان برمى آيد و برايتان امكان دارد ، بخورانيد.
[ انفاقِ] يك درهم در اين روز، پاداش [ انفاقِ ]صد هزار درهم [ در روزهاى ديگر ]و [ حتّى] بيشتر را از سوى خداى عز و جل دارد.
خداوند متعال به روزه اين روز، فرا خوانده و پاداش بزرگى را براى آن به عهده گرفته است، به گونه اى كه اگر بنده اى جوان، از آغاز دنيا تا پايان آن، روزهايش را روزه بگيرد و شب هايش را برخيزد، به پاى روزه خالصانه اين روز نمى رسد.
هر كس كه پيش از درخواست برادر دينى اش، به يارى او بشتابد و از سر رغبت، به او نيكى كند، پاداش كسى را دارد كه اين روز را روزه گرفته و شبش را [ به عبادت ]برخاسته باشد».

1.دوح (جمع «دَوحة») به معناى درختان بزرگ است. دوح در اين جا، اشاره به درختان محلّ غدير خم دارد كه پيامبر صلى الله عليه و آله ولايت على عليه السلام را در سايه آنها اعلام نمود.


دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج2
358

۸۸۱.كشف الغمّة عن الحسن بن ظريف :كَتَبتُ إلى أبي مُحَمَّدٍ [الإِمامِ العَسكَرِيِّ عليه السلام ]أسأَلُهُ : ما مَعنى قَولِ رَسولِ اللّهِ صلى الله عليه و آله لِأَميرِ المُؤمِنينَ عليه السلام : مَن كُنتُ مَولاهُ فَهذا مَولاهُ ؟ قال : أرادَ بِذلِكَ أن يَجعَلَهُ عَلَماً يُعرَفُ بِهِ حِزبُ اللّهِ عِندَ الفُرقَةِ . ۱

10 / 15

عيدُ الغَديرِ فِي الإِسلامِ

۸۸۲.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :يَومُ غَديرِ خُمٍّ أفضَلُ أعيادِ اُمَّتي وهُوَ اليَومُ الَّذي أمَرَنِي اللّهُ تَعالى ذِكرُهُ فيهِ بِنَصبِ أخي عَلِيِّ بنِ أبي طالِبٍ عَلَما لِاُمَّتي ، يَهتَدونَ بِهِ مِن بَعدي ، وهُوَ اليَومُ الَّذي أكمَلَ اللّهُ فيهِ الدّينَ ، وأتَمَّ عَلى اُمَّتي فيهِ النِّعمَةَ ، ورَضِيَ لَهُمُ الاِءسلامَ دينا . ۲

۸۸۳.الإمام الحسين عليه السلام :اِتَّفَقَ في بَعضِ سِني أميرِ المُؤمِنينَ عليه السلام الجُمُعَةُ وَالغَديرُ ، فَصَعِدَ المِنبَرَ عَلى خَمسِ ساعاتٍ مِن نَهارِ ذلِكَ اليَومِ فَحَمِدَ اللّهَ وأثنى عَلَيهِ حَمدا لَم يُسمَع بِمِثلِهِ ، وأثنى عَلَيهِ ثَناءً لَم يَتَوَجَّه إلَيهِ غَيرُهُ ، فَكانَ ما حُفِظَ مِن ذلِكَ ... :
ثُمَّ إنَّ اللّهَ تَعالى جَمَعَ لَكُم مَعشَرَ المُؤمِنينَ في هذَا اليَومِ عيدَينِ عَظيمَينِ كَبيرَينِ لا يَقومُ أحَدُهُما إلّا بِصاحِبِهِ ؛ لِيُكمِلَ عِندَكُم جَميلَ صَنيعَتِهِ ، ويَقِفَكُم عَلى طَريقِ رُشدِهِ ، ويَقفُوَ بِكُم آثارَ المُستَضيئينَ بِنورِ هِدايَتِهِ ، ويُشمِلَكُم ۳ مِنهاجَ قَصدِهِ ، ويُوَفِّرَ عَلَيكُم هَنيءَ رِفدِهِ ، فَجَعَلَ الجُمُعَةَ مَجمَعا نَدَبَ إلَيهِ لِتَطهيرِ ما كانَ قَبلَهُ ، وغَسلِ ما كانَ أوقَعَتهُ مَكاسِبُ السَّوءِ مِن مِثلِهِ إلى مِثلِهِ ، وذِكرى لِلمُؤمِنينَ ، وتِبيانَ خَشيَةِ المُتَّقينَ ، ووَهَبَ مِن ثَوابِ الأَعمالِ فيهِ أضعافَ ماوَهَبَ لِأَهلِ طاعَتِهِ فِي الأَيّامِ قَبلَهُ وجَعَلَهُ لا يَتِمُّ إلّا بِالاِئتِمارِ لِما أمَرَ بِهِ ، وَالاِنتِهاءِ عَمّا نَهى عَنهُ ، وَالبُخوعِ ۴ بِطاعَتِهِ فيما حَثَّ عَلَيهِ ونَدَبَ إلَيهِ ، فَلا يَقبَلُ تَوحيدَهُ إلّا بِالاِعتِرافِ لِنَبِيِّهِ صلى الله عليه و آله بِنُبُوَّتِهِ ، ولا يَقبَلُ ديناً إلّا بِوِلايَةِ مَن أمَرَ بِوِلايَتِهِ ، ولا تَنتَظِمُ أسبابُ طاعَتِهِ إلّا بِالتَّمَسُّكِ بِعِصَمِهِ وعِصَمِ أهلِ وِلايَتِهِ ، فَأَنزَلَ عَلى نَبِيِّهِ صلى الله عليه و آله في يَومِ الدَّوحِ مابَيَّنَ بِهِ عَن إرادَتِهِ في خُلَصائِهِ وذَوِي اجتِبائِهِ ...
إنَّ هذا يَومٌ عَظيمُ الشَّأنِ ، فيهِ وَقَعَ الفَرَجُ ، ورُفِعَتِ الدَّرَجُ ، ووَضَحَتِ الحُجَجُ ، وهُوَ يَومُ الإِيضاحِ وَالإِفصاحِ عَنِ المَقامِ الصِّراحِ ، ويَومُ كَمالِ الدّينِ ، ويَومُ العَهدِ المَعهودِ ، ويَومُ الشّاهِدِ وَالمَشهودِ ...
عودوا رَحِمَكُمُ اللّهُ بَعدَ انقِضاءِ مَجمَعِكُم ، بِالتَّوسِعَةِ عَلى عِيالِكُم ، وَالبِرِّ بِإِخوانِكُم ، وَالشُّكرِ للّهِِ عزّوجلّ عَلى ما مَنَحَكُم ، وَاجمَعوا يَجمَعِ اللّهُ شَملَكُم ، وتَبارّوا يَصِلِ اللّهُ اُلفَتَكُم ، وتَهادَوا نِعَمَ اللّهِ كَما مَنّاكُم بِالثَّوابِ فيهِ عَلى أضعافِ الأَعيادِ قَبلَهُ وبَعدَهُ إلّا في مِثلِهِ ، وَالبِرُّ فيهِ يُثمِرُ المالَ ، ويَزيدُ فِي العُمُرِ ، وَالتَّعاطُفُ فيهِ يَقتَضي رَحمَةَ اللّهِ وعَطفَهُ ، وهَيِّؤوا لِاءِخوانِكُم وعِيالِكُم عَن فَضلِهِ بِالجَهدِ مِن جودِكُم ، وبِما تَنالُهُ القُدرَةُ مِنِ استِطاعَتِكُم ، وأظهِرُوا البِشرَ فيما بيَنَكُم ، وَالسُّرورَ في مُلاقاتِكُم ، وَالحَمدَ للّهِِ عَلى ما مَنَحَكُم ، وعودوا بِالمَزيدِ مِنَ الخَيرِ عَلى أهلِ التَّأميلِ لَكُم ، وساووا بِكُم ضُعَفاءَكُم في مَأكَلِكُم ، وما تَنالُهُ القُدرَةُ مِنِ استِطاعَتِكُم ، وعَلى حَسَبِ إمكانِكُم ، فَالدِّرهَمُ فيهِ بِمِائَةِ ألفِ دِرهَمٍ ، وَالمَزيدُ مِنَ اللّهِ عزَّوجَلَّ ، وصَومُ هذَا اليَومِ مِمّا نَدَبَ اللّهُ تَعالى إلَيهِ ، وجَعَلَ الجَزاءَ العَظيمَ كَفالَةً عَنهُ حَتّى لَو تَعَبَّدَ لَهُ عَبدٌ مِنَ العَبيدِ فِي الشَّبِيبَةِ مِنَ ابتِداءِ الدُّنيا إلى تَقَضّيها صائِماً نَهارَها قائِماً لَيلَها ، إذا أخلَصَ المُخلِصُ في صَومِهِ لَقَصُرَت إلَيهِ أيّامُ الدُّنيا عَن كِفايَةٍ ، ومَن أسعَفَ أخاهُ مُبتَدِئاً ، وبَرَّهُ راغِباً ، فَلَهُ كَأَجرِ مَن صامَ هذَا اليَومِ وقامَ لَيلَتَهُ . ۵

1.كشف الغمّة : ج ۳ ص ۲۱۳ ، معاني الأخبار : ص ۶۶ ح ۳ ، المناقب للكوفي : ج ۲ ص ۳۹۵ ح ۸۷۱ كلاهما عن عليّ بن هاشم عن أبيه وفي صدرهما «ذكر عند زيد بن عليّ بن الحسين عليهما السلام قول النبيّ صلى الله عليه و آله ...» ، بحار الأنوار : ج ۳۷ ص ۲۲۳ ح ۹۵ .

2.الأمالي للصدوق : ص ۱۸۸ ح ۱۹۷ ، بشارة المصطفى : ص ۲۳ ، الإقبال : ج ۲ ص ۲۶۴ ، التحصين لابن طاووس : ص ۵۵۰ ح ۱۲ كلّها عن عبد اللّه بن الفضل الهاشمي عن الإمام الصادق عن آبائه عليهم السلام ، روضة الواعظين : ص ۱۱۵ .

3.في الإقبال : «يسلك بكم» بدل «يشملكم» وهو الأنسب.

4.بخعتُ له : تذلّلت وأطعت وأقررت (لسان العرب : ج ۸ ص ۵ «بخع») .

5.مصباح المتهجّد : ص ۷۵۲ ـ ۷۵۸ ح ۸۴۳ ، الإقبال : ج ۲ ص ۲۵۴ـ۲۵۹ ، مصباح الزائر : ص ۱۵۴ـ۱۵۹ كلّها عن الفيّاض بن محمّد بن عمر الطرسوسي عن الإمام الرضا عن آبائه عليهم السلام .

  • نام منبع :
    دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج2
    سایر پدیدآورندگان :
    همکار: طباطبايي، محمدكاظم؛ طباطبايي نژاد، محمود؛ مترجم: مسعودی، عبدالهادی
    تعداد جلد :
    14
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1386
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 91391
صفحه از 596
پرینت  ارسال به